આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.
૧૪૯૮ – વાસ્કો દ ગામાએ કાલિકટ્ટ છોડી અને પોર્ટુગલ પરત જવાનું નક્કી કર્યું.
યુરોપથી ભારત આવેલ પ્રથમ વહાણના કપ્તાન, સફળ અન્વેષક વાસ્કો દ ગામાનો જન્મ પોર્ટુગલમાં ૧૪૬૦ના વર્ષમાં થયો હતો. પોર્ટુગલ હેઠળના તાબાના ભારતમાં ટુકા સમયગાળા માટે તેઓ ૧૫૨૪માં વાઇસરોય નીમાયા હતા.
ભારતના સંશોધક (સમુદ્ર માર્ગે) હોવા ઉપરાંત, વાસ્કોને અરબી સમુદ્રના મહત્વના નાવિક અને ખ્રિસ્તી ધર્મના રક્ષક તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેમની પ્રથમ અને ત્યારપછીની યાત્રાઓ દરમિયાન લખાયેલ ઘટનાઓનો ક્રમ સોળમી સદીના આફ્રિકા અને કેરળના જીવનનો મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ માનવામાં આવે છે.
પોર્ટુગીઝ ઈતિહાસકાર ટેકસીરા ડી અરાગાઓ જણાવે છે કે વાસ્કો દ ગામા વોરા શહેરમાં ભણ્યા હતા, જ્યાં તેમણે ગણિત અને નેવિગેશનનું જ્ઞાન મેળવ્યું હશે. એ પણ જાણીતું છે કે ગામાને ખગોળશાસ્ત્રનું જ્ઞાન પણ હતું, જે તેમણે ખગોળશાસ્ત્રી અબ્રાહમ ઝકુટો પાસેથી મેળવ્યું હોઈ શકે છે.૧૪૯૨માં પોર્ટુગલના રાજા જ્હોન II એ ગામાને લિસ્બનની દક્ષિણે સેટબાલ બંદરે મોકલ્યો હતો.
તેઓએ ત્યાંથી ફ્રેન્ચ જહાજોને કબજે કરવાના હતા. વાસ્કોએ આ કાર્ય કુશળતા અને તત્પરતાથી પૂર્ણ કર્યું.
પંદરમી સદીની શરૂઆતમાં, પોર્ટુગલના પશ્ચિમી સ્પેનિશ રાજ્યના રાજા જ્હોનના પુત્રો મોટા થઈ રહ્યા હતા, અને તે સમય સુધીમાં જેરુસલેમ સહિત સમગ્ર મધ્ય પૂર્વ મુસ્લિમ શાસકોના કબજામાં હતું. પૂર્વ (ચીન, ભારત અને પૂર્વ આફ્રિકા)માંથી આવતા રેશમ, મસાલા અને આભૂષણો પર આરબ અને અન્ય મુસ્લિમ વેપારીઓએ કબજો જમાવ્યો હતો – જેમણે તેને પોસાય તેવા ભાવે યુરોપમાં વેચતા હતા.
તેરમી સદીમાં માર્કો પોલો મોંગોલ સામ્રાજ્ય દ્વારા ચીન પહોંચ્યા. પાછા ફર્યા પછી, તેણે તેના જેલ સાથીને કહ્યું કે ભારત પૂર્વમાં છે.
૮જુલાઈ, ૧૪૯૭ના રોજ, ચાર જહાજો લિસ્બનથી રવાના થયા અને ભારતની પ્રથમ સફર શરૂ કરી.
વાસ્કો દ ગામા તા.૨૦ મે ૧૪૯૮ના રોજ કાલિકટ બંદરે પહોંચ્યો.
ત્યાંના રાજાએ (સમુદિરી, પોર્ટુગીઝ તેને ઝામોરિન કહે છે) તેને કાલિકટ બંદરે આમંત્રણ આપ્યું, પરંતુ ગામાના માર્ગમાં એટલા બધા અવરોધો હતા કે તેને લાગ્યું કે આ પણ દુશ્મનો હશે. પરંતુ તે વાલી (અરબીમાં શાસક) ને મળવા માટે મળ્યો અને પછી ગામાને કાલિકટમાં ઝામોરીન (સમુદિરી) દ્વારા સંગીત સાથે આવકારવામાં આવ્યો.
ત્યાં, દરબારમાં આવતા પહેલા, તેણે એક મંદિર જોયું જ્યાં તેણે અંદર એક દેવીની મૂર્તિ જોઈ. પોર્ટુગીઝો માનતા હતા કે તે મેરીની પ્રતિમા છે અને તેઓને ખાતરી હતી કે ઝામોરિન એક ખ્રિસ્તી શાસક હતો. તે મૂર્તિ સંભવતઃ મરિયમા દેવીની હતી, જેને તેઓ મેરી, ઈસુ ખ્રિસ્તની માતા માનતા હતા. ઝામોરિન દ્વારા સ્વાગત કરવામાં આવેલી પાર્ટીમાં ગામાની સાથે આવેલા પરિપત્રકારે લખ્યું – “આ દેશના લોકો ભૂરા, ટૂંકા કદના અને પ્રથમ નજરમાં ઈર્ષ્યાળુ અને નીચ છે.પુરુષો કમર ઉપર કંઈ પહેરતા નથી (કદાચ ધોતી કે વેસ્ટિ). કેટલાક તેમના વાળ મોટા રાખે છે જ્યારે ઘણા તેમના માથા મુંડાવે છે. સ્ત્રીઓ સામાન્ય રીતે સુંદર દેખાતી નથી. ફર્નાન્ડો માર્ટિન્સે ઝામોરિન સાથેની મુલાકાતમાં ગામાનો અરબી અનુવાદ આપ્યો.
કોર્ટમાં મુસ્લિમ સલાહકારોએ તેમની સાથે વ્યવસાય વિશે વાત કરવામાં ઘણા અવરોધો ઉભા કર્યા. તેઓએ ગામા દ્વારા લાવેલી ભેટની મજાક ઉડાવી અને તેણીને રાજા સાથે મળવામાં વિલંબ કર્યો. આ સિવાય તેની પાસે રાજા (સમુદિરી) માટે કોઈ યોગ્ય ભેટ પણ ન હતી. આવા કારણોસર તેની ઝમોરિન સાથે લડાઈ થઈ.સમુદીરીના મુસ્લિમ મંત્રીઓ એટલે કે ઝામોરીને તેને (અલગથી) વેપાર પર કર લગાવવા કહ્યું. ઝામોરિને તેમના દ્વારા વિનંતી કરાયેલ સ્તંભ (કદાચ ક્રોસ અથવા મેરીની પ્રતિમા પણ) ઉભા કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. સમાધાન અને પછી લડાઈ ચાલુ રહી. રાજાના મુસ્લિમ મંત્રીઓએ તેમના પક્ષના ઘણા લોકોનું અપહરણ કર્યું.
આખરે તેને જવાની મંજૂરી આપવામાં આવી અને ઓગસ્ટના અંતે તે ત્યાંથી ચાલ્યો ગયો – રાજાએ તેને મલયાલમમાં એક પ્રશસ્તિપત્ર પણ આપ્યું જેમાં પોર્ટુગલના રાજા જ્હોનને સંદેશ હતો કે વાસ્કો અહીં આવ્યો છે.
૧૮૩૧- માઈકલ ફેરાડે ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શન (ટ્રાન્સફોર્મર)શોધ્યું.
ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક અથવા મેગ્નેટિક ઇન્ડક્શન એ બદલાતા ચુંબકીય ક્ષેત્રમાં વિદ્યુત વાહક પર ઇલેક્ટ્રોમોટિવ બળનું ઉત્પાદન છે.
માઈકલ ફેરાડેને સામાન્ય રીતે ૧૮૩૧ માં ઇન્ડક્શનની શોધનો શ્રેય આપવામાં આવે છે, અને જેમ્સ ક્લાર્ક મેક્સવેલે તેને ગાણિતિક રીતે ફેરાડેના ઇન્ડક્શનના નિયમ તરીકે વર્ણવ્યું હતું. લેન્ઝનો કાયદો પ્રેરિત ક્ષેત્રની દિશાનું વર્ણન કરે છે. ફેરાડેનો કાયદો પાછળથી મેક્સવેલ-ફેરાડે સમીકરણ બનવા માટે સામાન્ય કરવામાં આવ્યો, જે તેમના ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિઝમના સિદ્ધાંતમાં ચાર મેક્સવેલ સમીકરણોમાંથી એક છે.
ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શનને ઘણી એપ્લિકેશનો મળી છે, જેમાં ઇન્ડક્ટર અને ટ્રાન્સફોર્મર્સ જેવા ઇલેક્ટ્રિકલ ઘટકો અને ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ અને જનરેટર જેવા ઉપકરણોનો સમાવેશ થાય છે.
૧૮૯૮- ગુડયર ટાયર કંપનીની સ્થાપના થઈ.
ધ ગુડયર ટાયર એન્ડ રબર કંપની એ અમેરિકન બહુરાષ્ટ્રીય ટાયર ઉત્પાદન કંપની છે જેની સ્થાપના ૧૮૯૮માં ફ્રેન્ક સીબરલિંગ દ્વારા કરવામાં આવી હતી અને તે એક્રોન, ઓહિયોમાં સ્થિત છે. ગુડયર ઓટોમોબાઇલ, કોમર્શિયલ ટ્રક, લાઇટ ટ્રક, મોટરસાઇકલ, એસયુવી, રેસ કાર, એરોપ્લેન, ફાર્મ ઇક્વિપમેન્ટ અને હેવી અર્થ-મૂવિંગ મશીનરી માટે ટાયરનું ઉત્પાદન કરે છે. તે ૧૯૭૬ અને ૨૦૧૫ ની વચ્ચે ઉત્પાદનમાં વિરામ લીધા બાદ સાયકલના ટાયર પણ બનાવે છે. ૨૦૧૭ સુધીમાં, ગુડયર બ્રિજસ્ટોન (જાપાન), મિશેલિન (ફ્રાન્સ) અને કોન્ટિનેન્ટલ (જર્મની) સાથે ટોચના ચાર ટાયર ઉત્પાદકોમાંનું એક છે.
૧૯૫૭ – કોંગ્રેસે નાગરિક અધિકાર અધિનિયમ ૧૯૫૭ પસાર કર્યો હતો.
૧૯૫૭ નો નાગરિક અધિકાર અધિનિયમ ૧૮૭૫ ના નાગરિક અધિકાર અધિનિયમ પછી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ કોંગ્રેસ દ્વારા પસાર કરવામાં આવેલો પ્રથમ ફેડરલ નાગરિક અધિકાર કાયદો હતો. આ ખરડો ૮૫ મી યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ કોંગ્રેસ દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યો હતો અને ૯, સપ્ટેમ્બર, ૧૯૫૭ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ ડ્વાઈટ ડી. આઈઝનહોવર દ્વારા કાયદામાં હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
૧૯૪૯ – સોવિયેત અણુ બોમ્બ પ્રોજેક્ટ: સોવિયેત યુનિયન તેના પ્રથમ અણુ બોમ્બનું પરીક્ષણ કઝાકિસ્તાનના સેમિપલાટિન્સ્ક ખાતે કર્યુ હતું જેને ફર્સ્ટ લાઈટનિંગ અથવા Jo-1 તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
સોવિયેત અણુ બોમ્બ પ્રોજેક્ટ વર્ગીકૃત સંશોધન અને વિકાસ કાર્યક્રમ હતો જેને સોવિયેત યુનિયનમાં જોસેફ સ્ટાલિન દ્વારા બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન પરમાણુ શસ્ત્રો વિકસાવવા માટે અધિકૃત કરવામાં આવ્યો હતો.
RDS-1, જેને Izdeliye 501 અને First Lightning તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે સોવિયેત યુનિયનના પ્રથમ પરમાણુ હથિયાર પરીક્ષણમાં વપરાતો પરમાણુ બોમ્બ હતો. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે જોસેફ સ્ટાલિનના સંદર્ભમાં તેને કોડ-નામ જો-1 સોંપ્યું. સોવિયેત પરમાણુ બોમ્બ પ્રોજેક્ટના ભાગ રૂપે ટોચના ગુપ્ત સંશોધન અને વિકાસ પછી, ૨૯ ઓગસ્ટ ૧૯૪૯ના રોજ સવારે ૭.૦૦ કલાકે, કઝાક સોવિયેત સમાજવાદી પ્રજાસત્તાકની સેમિપાલાટિન્સ્ક ટેસ્ટ સાઇટ પર તેને વિસ્ફોટ કરવામાં આવ્યો હતો.
કુર્ચાટોવ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં શસ્ત્રની રચના કરવામાં આવી હતી, જે તે સમયે સત્તાવાર રીતે “લેબોરેટરી № 2” તરીકે ઓળખાતી હતી, પરંતુ આંતરિક દસ્તાવેજોમાં “ઓફિસ” અથવા “બેઝ” તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવી હતી, જે એપ્રિલ ૧૯૪૬થી શરૂ થઈ હતી. બોમ્બ માટે પ્લુટોનિયમનું ઉત્પાદન જટિલ ચેલ્યાબિન્સ્ક -40 ઔદ્યોગિક ખાતે કરવામાં આવ્યું હતું.
અવતરણ:-
૧૯૦૫ – ધ્યાનચંદ, ભારતીય હોકી ખેલાડી
ધ્યાનચંદ ભારતીય ફીલ્ડ હોકીના ભૂતપૂર્વ ખેલાડી અને કેપ્ટન હતા. તેમની ગણતરી ભારત અને વિશ્વ હોકીના શ્રેષ્ઠ ખેલાડીઓમાં થાય છે.તેમનો જન્મ ક્ષત્રિય પરિવારમાં થયો હતો. તે ભારતીય હોકી ટીમનો સભ્ય હતો જેણે ત્રણ ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ મેડલ જીત્યા હતા. તેમની જન્મ તારીખ ભારતમાં “રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ” તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
તેમને હોકીનો જાદુગર કહેવામાં આવે છે. તેણે તેના રમતા જીવનમાં 1000 થી વધુ ગોલ કર્યા. જ્યારે તે મેદાનમાં રમવા માટે બહાર આવતો ત્યારે બોલ તેની હોકી સ્ટિક સાથે ચોંટી જતો. તેમને 1956માં ભારતના પ્રતિષ્ઠિત નાગરિક સન્માન પદ્મ ભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. આ સિવાય ઘણી સંસ્થાઓ અને પ્રખ્યાત લોકો સમયાંતરે ‘ભારત રત્ન’થી સન્માનિત કરવાની માંગણી કરતા રહ્યા છે, પરંતુ હવે કેન્દ્રમાં ભારતીય જનતા પાર્ટીની સરકાર હોવાથી તેમને આ સન્માન આપવામાં આવે તેવી શક્યતાઓ ઘણી વધી ગઈ છે.
મેજર ધ્યાનચંદનો જન્મ ૨૯ ઓગસ્ટ ૧૯૦૫ ના રોજ અલ્હાબાદમાં થયો હતો. તેમનો જન્મ રાજપૂત પરિવારમાં થયો હતો. બાળપણમાં ખેલદિલીના ખાસ લક્ષણો નહોતા. આથી એમ કહી શકાય કે હોકીની રમતની પ્રતિભા જન્મજાત ન હતી, પરંતુ તેણે સતત અભ્યાસ, અભ્યાસ, દ્રઢતા, સંઘર્ષ અને સંકલ્પના સહારે આ નામના મેળવી હતી.
તેમને ૧૯૫૬માં ભારતના પ્રતિષ્ઠિત નાગરિક સન્માન પદ્મ ભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. ધ્યાનચંદને રમતના ક્ષેત્રમાં ૧૯૫૬માં પદ્મ ભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. તેમના જન્મદિવસને ભારતના રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. આ દિવસે રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર અર્જુન અને દ્રોણાચાર્ય પુરસ્કાર રમતગમતમાં ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન માટે આપવામાં આવેલ છે.
ધ્યાનચંદને ભારતીય ઓલિમ્પિક સંઘ દ્વારા સદીના સર્વશ્રેષ્ઠ ખેલાડી જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. હાલમાં ધ્યાનચંદને ભારત રત્ન આપવાની માંગ ઉઠી છે. ધ્યાનચંદના નામ પર ભારત રત્નને લઈને હજુ પણ વિવાદ ચાલી રહ્યો છે.
