દર વર્ષે વૈશાખ માસની પૂર્ણિમા તિથિએ ભગવાન બુદ્ધની જન્મજયંતિનો તહેવાર ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. બૌદ્ધ ધર્મ અનુસાર ભગવાન બુદ્ધનો જન્મ વૈશાખ પૂર્ણિમાની તારીખે થયો હતો. હિંદુ ધર્મમાં ભગવાન બુદ્ધને વિષ્ણુનો અવતાર માનવામાં આવે છે, તેથી આ તારીખે હિંદુ અને બૌદ્ધ ધર્મના અનુયાયીઓ આ તહેવારને ખૂબ જ આદરપૂર્વક ઉજવે છે. આ વર્ષે બુદ્ધ પૂર્ણિમાનો તહેવાર 16 મેના રોજ ઉજવવામાં આવશે. વર્ષનું પ્રથમ ચંદ્રગ્રહણ પણ આ દિવસે જ થશે. આવી સ્થિતિમાં આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની સાથે ભગવાન બુદ્ધ અને ચંદ્રદેવની પણ પૂજા કરવામાં આવશે.
આજનું મહત્વ
વૈશાખ મહિનાની પૂર્ણિમાને વૈશાખી પૂર્ણિમા, પીપળ પૂર્ણિમા અથવા બુદ્ધ પૂર્ણિમા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. શાસ્ત્રો અનુસાર વૈશાખ પૂર્ણિમા બધામાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. દર મહિનાની પૂર્ણિમા ભગવાન હરિ વિષ્ણુને સમર્પિત કરવામાં આવે છે જે વિશ્વના પાલનહાર છે. ભગવાન બુદ્ધને ભગવાન વિષ્ણુનો નવમો અવતાર માનવામાં આવે છે. જેઓએ આ પવિત્ર તિથિએ બિહારના પવિત્ર યાત્રાધામ બોધગયામાં બોધિ વૃક્ષ નીચે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું. વૈશાખ મહિનો પવિત્ર માસ માનવામાં આવે છે. જેના કારણે હજારો ભક્તો પવિત્ર યાત્રાધામોમાં સ્નાન, દાન કરીને પુણ્ય મેળવે છે. પૂર્ણિમાના દિવસે પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરવાનું ખૂબ મહત્વ માનવામાં આવે છે.
ભગવાન બુદ્ધના જીવનમાં ત્રણ મહત્વની બાબતોને કારણે પણ વૈશાખ પૂર્ણિમાને વિશેષ તિથિ માનવામાં આવે છે. બુદ્ધનો જન્મ, બુદ્ધને જ્ઞાન પ્રાપ્તિ અને બુદ્ધનું નિર્વાણ. ગૌતમ બુદ્ધે ચાર સૂત્રો આપ્યા છે જે ‘ચાર ઉમદા સત્ય’ તરીકે ઓળખાય છે. પહેલું દુ:ખ, બીજું દુ:ખનું કારણ, ત્રીજું દુઃખનું નિરાકરણ અને ચોથું માર્ગ છે જેના દ્વારા દુ:ખ દૂર થાય છે. ભગવાન બુદ્ધનો અષ્ટાંગીક માર્ગ દુઃખના ઉકેલનો રસ્તો બતાવે છે. તેમનો આ આઠમું માર્ગ જ્ઞાન, નિશ્ચય, વાણી, ક્રિયા, જીવન, વ્યાયામ, સ્મૃતિ અને સમાધિના સંદર્ભમાં યોગ્ય મુલાકાત આપે છે. ગૌતમ બુદ્ધે માણસના ઘણા દુઃખોને તેની પોતાની અજ્ઞાનતા અને ખોટી દ્રષ્ટિને આભારી છે.
બુદ્ધ પૂર્ણિમાના દિવસે વિશ્વભરમાંથી બૌદ્ધો અહીં બોધગયામાં આવે છે. બોધિ વૃક્ષની પૂજા કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ગૌતમ બુદ્ધને આ વૃક્ષ નીચે જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું હતું. આ દિવસે બૌદ્ધો બૌદ્ધ મઠો અને મઠોમાં એકસાથે પૂજા કરવા માટે ભેગા થાય છે. તેઓ દીપ પ્રગટાવીને બુદ્ધના ઉપદેશોનું પાલન કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે છે. મહાત્મા બુદ્ધે પોતાના જ્ઞાનના પ્રકાશથી સમગ્ર વિશ્વમાં એક નવો પ્રકાશ સર્જ્યો અને સમગ્ર વિશ્વને સત્ય અને સાચી માનવતાનો પાઠ ભણાવ્યો.
