Ayodhya Ram Mandir: સરયૂથી અયોધ્યાની મુક્તિ માટેના સંઘર્ષની ગાથા. જ્યારે હાઈકોર્ટ તરફથી સારા સમાચાર આવ્યા કે રામલલા જ અહીં બિરાજશે.
30 સપ્ટેમ્બર 2010ની સાંજે, સમાચાર આવ્યા કે હાઇકોર્ટે રામ લલ્લાને મૂળ સ્થાને જ રાખવાનો આદેશ આપ્યો હતો. હાઈકોર્ટનો આ નિર્ણય માઈલસ્ટોન બની ગયો.
6 ડિસેમ્બર 1992ના રોજ સ્ટ્રક્ચર ધરાશાયી થતા પહેલા રામલલ્લાની મૂર્તિને ત્યાંથી હટાવી દેવામાં આવી હતી. સ્ટ્રક્ચર તોડી પાડ્યા બાદ કાર સેવકોએ બે દિવસ સુધી જગ્યા પર કબજો જમાવ્યો હતો. કારસેવકોએ એક પ્લેટફોર્મ અને અસ્થાયી મંદિર બનાવ્યું અને રામલલાને બિરાજમાન કર્યા અને તેમની પૂજા કરી.
દેશના ઘણા ભાગોમાં કોમી અથડામણો ફાટી નીકળી. ઘણા અધિકારીઓને દોષી ઠેરવવામાં આવ્યા હતા. કલ્યાણ સિંહ સરકારને બરતરફ કર્યા બાદ રાજ્યમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવામાં આવ્યું હતું. કેન્દ્રની નરસિમ્હા રાવ સરકારે 1991માં કલ્યાણ સિંહ સરકાર દ્વારા શ્રી રામ જન્મભૂમિ ટ્રસ્ટને આપવામાં આવેલી જમીન સહિત સમગ્ર સંકુલની 67 એકર જમીન સંપાદિત કરી હતી. તે હજારો લોખંડના પાઈપોથી ઘેરાયેલો હતો.
રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવામાં આવ્યું હોવા છતાં, કેન્દ્રીય સુરક્ષા દળો માળખું ધરાશાયી થયાના બે દિવસ પછી સવારે 3.35 વાગ્યે ફૈઝાબાદથી અયોધ્યા સંકુલમાં પહોંચી શક્યા હતા. કાર સેવકોને સમજાવ્યા બાદ તેઓએ જગ્યાનો કબજો મેળવી લીધો હતો. શહેરમાં કર્ફ્યુ હતો.
8 ડિસેમ્બરે વકીલ હરિશંકર જૈનની અરજી પર કોર્ટે રામ લલ્લાની પૂજા શરૂ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
પોલીસે લાલ કૃષ્ણ અડવાણી, ડૉ. મુરલી મનોહર જોશી, કલ્યાણ સિંહ, અશોક સિંઘલ, ઉમા ભારતી અને વિનય કટિયાર સહિત ઘણા લોકો સામે સ્ટ્રક્ચર તોડી પાડવા માટે FIR દાખલ કરી હતી. તેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. કેન્દ્રએ સ્ટ્રક્ચર ડિમોલિશનની તપાસ સીબીઆઈને સોંપી હતી.
30 સપ્ટેમ્બર 2020ના રોજ તમામ 32 આરોપીઓને નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા.
રાવ સરકારે નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ મનમોહન સિંહ લિબરહાનની અધ્યક્ષતામાં ડિમોલિશન કેસમાં તપાસ પંચની રચના પણ કરી હતી, જેણે ત્રણ મહિનાને બદલે લગભગ 8 કરોડ રૂપિયા ખર્ચીને 17 વર્ષમાં અહેવાલ તૈયાર કર્યો હતો. પરંતુ વિસંગતતાઓને કારણે આ અહેવાલ અનિર્ણિત રહ્યો. બીજી બાજુ, રાજકારણે મંદિર અને મસ્જિદ પર તેનું કામ ચાલુ રાખ્યું. વડાપ્રધાન રાવે મસ્જિદના પુનઃનિર્માણની જાહેરાત કરી હતી. વાટાઘાટોના રાઉન્ડ થયા. પરંતુ, કોઈ પરિણામ આવ્યું ન હતું.
માળખું તૂટી પડ્યા પછી, VHP અને શ્રી રામ જન્મભૂમિ ટ્રસ્ટે મંદિર (Ayodhya Ram Mandir)ના નિર્માણ માટે પથ્થરો કોતરવાનું શરૂ કર્યું.
બ્રેવરી ડે વિ બ્લેક ડેએ બંને પક્ષે વાતાવરણને ગરમ રાખ્યું હતું. બાદમાં બંને પક્ષોએ કાયદો બનાવીને સંબંધિત મંદિરના નિર્માણનો રસ્તો સાફ કરવાની માંગણી કરી હતી. ઘણી ફોર્મ્યુલાઓ બનાવવામાં આવી અને બદલાઈ ગઈ, પરંતુ વાત કામમાં આવી નહીં.
1999માં જ્યારે અનુક્રમે 13 દિવસ અને 13 મહિના પછી અટલ બિહારી વાજપેયીના નેતૃત્વમાં કેન્દ્રમાં સરકાર બની ત્યારે સંતોએ મંદિર નિર્માણમાં ભાજપને આપેલા સહકારની યાદ અપાવી હતી. પરંતુ સરકાર મૌન રહી હતી. આનાથી નારાજ થઈને મહંત રામચંદ્ર દાસ પરમહંસ અને અશોક સિંહલે ફેબ્રુઆરીથી કાર્યક્રમ અને માર્ચમાં કાર સેવાની જાહેરાત કરી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટના કડક વલણને કારણે વાજપેયી સરકારે અયોધ્યામાં નિયંત્રણો લાદવા પડ્યા હતા. ટેન્શન વધ્યું. આત્મહત્યા કરવાની પરમહંસની ચેતવણી પર, વાજપેયીએ વરિષ્ઠ અધિકારી શત્રુઘ્ન સિંહને અયોધ્યા મોકલીને સંઘર્ષ ટાળ્યો અને પ્રતીકાત્મક પથ્થરનું દાન કર્યું. તે જ સમયે, અયોધ્યાથી ગુજરાત પરત ફરતી વખતે સાબરમતી એક્સપ્રેસના કોચમાં આગ લાગતા 50 થી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો, જેને ગોધરા ઘટના કહેવામાં આવે છે.
હાઈકોર્ટનો નિર્ણય માઈલસ્ટોન બની ગયો
સપ્ટેમ્બર 30, 2010. રાજ્યમાં માયાવતીની સરકાર છે. સાંજે ખબર પડી કે જસ્ટિસ એસયુ ખાન, જસ્ટિસ સુધીર અગ્રવાલ અને જસ્ટિસ ધરમવીર શર્માની બેંચે રામ લલ્લાને બેસાડવાનો આદેશ આપ્યો હતો. બે ન્યાયાધીશોએ વિવાદિત 2.77 એકર જમીનને મસ્જિદ બાજુ, નિર્મોહી અખાડા અને રામલલા વિરાજમાન વચ્ચે સમાન રીતે વહેંચવાનું કહ્યું છે, જ્યારે એક જસ્ટિસ શર્માએ આખી જમીનને મંદિર ગણાવી છે.
મંદિરના નિર્માણ (Ayodhya Ram Mandir) નો રસ્તો સાફ થઈ ગયો. કારણ કે, નિર્ણયમાં જમીનના બે ભાગ મંદિરના જ હતા.
નિર્ણયની પૃષ્ઠભૂમિ
હાઇકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ દેવકીનંદન અગ્રવાલે 1989માં રામ લલ્લા વિરાજમાનના મિત્ર અને રામ જન્મસ્થાને વાદી તરીકે પાંચમો કેસ દાખલ કર્યો હતો અને ફૈઝાબાદ કોર્ટમાં પડતર કેસોને તેની સાથે જોડીને સુનાવણીની માંગ કરી હતી.
ત્યારબાદ હાઈકોર્ટે ફૈઝાબાદ ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટના ચારેય કેસોને પોતાની પાસે ટ્રાન્સફર કરી દીધા અને એકસાથે સુનાવણી શરૂ કરી. દરમિયાન, હાઈકોર્ટની સૂચના પર, ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) એ સંબંધિત સ્થળનું ખોદકામ કર્યું. જેનો રિપોર્ટ પણ નિર્ણયનો આધાર બન્યો હતો. જોકે, મામલો ઉચ્ચ અદાલતમાં ગયો હતો.
