રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને યુક્રેન સામે યુદ્ધની ઘોષણા કરી છે અને રશિયન રાષ્ટ્રપતિની જાહેરાત બાદ જ યુક્રેને દાવો કર્યો છે કે તેની રાજધાની પર બેલેસ્ટિક મિસાઈલોથી હુમલો કરવામાં આવ્યો છે. રશિયા દ્વારા યુદ્ધની ઘોષણા બાદ હવે આ લડાઈ વિશ્વયુદ્ધમાં ફેરવાઈ શકે તેવી ભીતિ સેવાઈ રહી છે. પરંતુ, સવાલ એ ઊભો થાય છે કે, બંને દેશોની સૈન્ય ક્ષમતા કેટલી છે અને યુક્રેન ક્યાં સુધી રશિયા સામે ટકી શકે છે?
રશિયાએ યુક્રેનની સરહદ પર 1 લાખ સૈનિકો કર્યા તૈનાત
રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે યુદ્ધના વધતા જતા ખતરાને જોતા NATO અને પશ્ચિમી દેશો એક્શનમાં છે. અમેરિકા, બ્રિટન, સ્વીડન, તુર્કી સહિત ઘણા દેશોએ પણ યુક્રેનને હથિયારોની સપ્લાય શરૂ કરી દીધી છે. બીજી તરફ, રશિયાએ પણ યુક્રેનની સરહદ પર એન્ટી એરક્રાફ્ટ મિસાઈલ, ટેન્ક, તોપો, બખ્તરબંધ વાહનો સહિત 1,00,000 સૈનિકો તૈનાત કર્યા છે. આ વિવાદને શાંત કરવા માટે રશિયા સાથે શાંતિની વાટાઘાટો કરી રહેલા અમેરિકાએ પણ કોઈ રસ્તો ન જોતા યુક્રેનમાં તેની એમ્બેસી ખાલી કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. બ્રિટન પણ કિવમાં તેના દૂતાવાસમાંથી વધારાના સ્ટાફને બહાર કાઢી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, એવી આશંકા છે કે પૂર્વ યુરોપ ટૂંક સમયમાં યુદ્ધની આગમાં સળગી જશે. ત્યારે તે સવાલ ઉઠી રહ્યો છે કે આ વચ્ચેમાં કોણ કેટલો સમય ટકી રહેશે. ખાસ કરીને યુક્રેન રશિયાની અપાર સૈન્ય શક્તિ સામે ટકી શકશે તે મોટો સવાલ છે.
યુક્રેન સરહદ પર કેટલા રશિયન સૈનિકો છે?
તમામ મીડિયા અહેવાલો અને વિશ્વના નેતાઓ અનુસાર, યુક્રેનની સરહદની આસપાસ લગભગ 2,00,000 રશિયન સૈનિકો તૈનાત છે. વળી, રશિયાએ તાજેતરના અઠવાડિયામાં તેની લશ્કરી હાજરીમાં વધારો કર્યો છે અને યુક્રેનની સરહદે આવેલા વિસ્તારોમાં ઘણી હોસ્પિટલો બનાવી છે. લગભગ 35,000 લશ્કરી કર્મચારીઓ યુક્રેન સાથેની તેની સરહદ નજીક કાયમી ધોરણે તૈનાત છે.
રશિયાની લશ્કરી ક્ષમતા કેટલી છે?
સેટેલાઇટ ફોટાએ યુક્રેનની સરહદની આસપાસના કેટલાક લશ્કરી સ્ટેશન જાહેર કર્યા છે, જેમાં રશિયન વિનાશક Su-25 ગ્રાઉન્ડ એટેક એરક્રાફ્ટ યુક્રેનની ઉત્તરીય સરહદની નજીક બેલારુસમાં સ્થિત છે. વળી, સેટેલાઇટ ઇમેજમાં યુક્રેનની સરહદ પાસે મોટી સંખ્યામાં સૈનિકો અને લશ્કરી ઉપકરણો પણ જોવા મળ્યા છે. આ મહિનાની શરૂઆતમાં, છ રશિયન યુદ્ધ જહાજો અને એક સબમરીન Black Seaમાં ગયા હતા, જેને મોસ્કોએ યુક્રેનિયન પાણીથી દૂર નૌકા કવાયત તરીકે વર્ણવ્યું હતું. વળી, બ્રિટને કહ્યું છે કે, સોમવાર સવાર સુધીમાં, 9 ક્રૂઝ-મિસાઇલથી સજ્જ રશિયન જહાજો Black Seaમાં તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે.
રશિયા-યુક્રેન લશ્કરી તાકાત – સરખામણી
BBCના અહેવાલ મુજબ, રશિયામાં કુલ 29 લાખ સૈનિકો છે, જ્યારે યુક્રેનમાં 11 લાખ સૈનિકો છે. પરંતુ, જો આપણે સક્રિય સૈનિકોની વાત કરીએ તો, રશિયા પાસે 9 લાખ સક્રિય સૈનિકો છે, જ્યારે યુક્રેનમાં માત્ર 2 લાખ સક્રિય સૈનિકો છે. યુક્રેન પાસે 98 ફાઈટર પ્લેન છે, રશિયા પાસે 1511 ફાઈટર પ્લેન છે. યુક્રેન પાસે 34 લડાકું હેલિકોપ્ટર છે જ્યારે રશિયા પાસે 544 કોમ્બેટ હેલિકોપ્ટર છે. વળી, રશિયા પાસે 12,240 ટેન્ક છે, જ્યારે યુક્રેન પાસે 2,596 ટેન્ક છે. રશિયા પાસે 30,122 બખ્તરબંધ વાહનો છે, જ્યારે યુક્રેન પાસે લગભગ 12 હજાર સશસ્ત્ર વાહનો છે. વળી, રશિયા પાસે 7,571 તોપખાના છે, જ્યારે યુક્રેન પાસે 2,040 તોપખાના છે.
યુક્રેન અને રશિયા વચ્ચેના સંબંધો કેવા રહ્યા છે?
યુક્રેન પરંપરાગત રીતે સોવિયત સંઘનો ભાગ છે. 30 વર્ષ પહેલા સોવિયત યુનિયનના વિઘટન સમયે તે હાલના રશિયાથી અલગ થઈ ગયું હતું. સોવિયત યુનિયનના યુગથી ઘણા મહત્વપૂર્ણ સ્થળો, બંદરો અને લશ્કરી બાંધકામ એકમો યુક્રેનના ભાગમાં આવ્યા હતા. જો કે, સ્વતંત્રતા પછી, યુક્રેન પરંપરાગત રીતે રશિયાની સહાનુભૂતિ ધરાવતું રહ્યું છે. વર્ષ 2014 સુધી જ્યારે વિક્ટર યાનુકોવિચને રાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી હટાવવામાં આવ્યા ત્યારે બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો ખૂબ જ મજબૂત હતા. પરંતુ, તેને હટાવતાની સાથે જ યુક્રેનમાં રશિયા વિરોધી સરકાર આવી. આનાથી યુક્રેનના રશિયન બોલતા પ્રદેશોમાં અસ્થિરતા સર્જાઈ. સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત ક્રીમીયામાં યુક્રેન વિરોધી બળવાખોરીથી રશિયાને ફાયદો થયો. તેના આધારે રશિયાએ 2014માં ક્રીમીયા પર આક્રમણ કરીને કબજો કરી લીધો હતો. ત્યારથી બંને દેશો વચ્ચે તણાવ યથાવત છે. ત્યારથી, ક્રીમીયામાં રશિયા તરફી બળવાખોરો અને યુક્રેનિયન સેના વચ્ચેની લડાઈમાં 14,000થી વધુ લોકો માર્યા ગયા છે.
રશિયા યુક્રેન પાસેથી શું ઈચ્છે છે?
રશિયાનું માનવું છે કે, યુક્રેનને યુરોપિયન યુનિયન સાથેના સંબંધો ખતમ કરવા જોઈએ. 2014થી, યુક્રેન યુએસની આગેવાની હેઠળના લશ્કરી સંગઠન નાટોનું સભ્ય બનવા માંગે છે. આનાથી રશિયાની સુરક્ષા ચિંતામાં ઘણો વધારો થયો છે. રશિયા નથી ઈચ્છતું કે, નાટો તેની સરહદો સુધી પહોંચે. રશિયા ગુસ્સે છે કે યુક્રેનને કારણે અમેરિકી સૈન્ય અને અન્ય દુશ્મન દેશો તેની સરહદ સુધી પહોંચી રહ્યા છે. છેલ્લા ઘણા સમયથી અમેરિકી સૈન્ય અધિકારીઓ સતત યુક્રેનની મુલાકાત લઈ રહ્યા છે. કેટલીકવાર યુક્રેન અને રશિયાની સરહદ પર અમેરિકન સૈનિકો પણ જોવા મળ્યા છે. રશિયા આને એક મોટા ખતરા તરીકે જુએ છે અને યુક્રેન સાથેના તણાવમાં વધારો રોકવા માટે વારંવાર ધમકી આપી રહ્યું છે. યુક્રેને રશિયા સામે સંરક્ષણ માટે અમેરિકા પાસેથી મોટા પ્રમાણમાં હથિયારો પણ ખરીદ્યા છે. રશિયન ભાષી લોકો યુક્રેનની વસ્તીનો છઠ્ઠો ભાગ છે, તેથી રશિયાનો દાવો છે કે યુક્રેનમાં આ લોકોની સુરક્ષા પણ જોખમમાં છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે, રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનના આદેશ પર, રશિયન સેનાએ Luhansk-Donetsk બે યુક્રેનિયન પ્રાંતોમાં પ્રવેશ કર્યો છે, જ્યાં તે લાંબા સમયથી લશ્કરી મથક બનાવવાનો ઇરાદો ધરાવે છે. આપને જણાવી દઈએ કે, પુતિને પૂર્વ યુક્રેનના અલગાવવાદી વિસ્તારો, Luhansk પીપલ્સ રિપબ્લિક અને Donetsk પીપલ્સ રિપબ્લિકને સ્વતંત્ર અને સાર્વભૌમ રાજ્યો તરીકે માન્યતા આપી છે. પુતિને 13 કલાક પહેલા (ભારતીય સમય મુજબ મોડી રાત્રે 3 વાગ્યે) યુક્રેનના આ બે રાજ્યોને સ્વતંત્ર દેશ તરીકે જાહેર કર્યા હતા. આ પછી રશિયન સેનાની ટેન્ક આ વિસ્તારો તરફ આગળ વધી છે. પુતિને કહ્યું કે, Luhansk-Donetsk અને અલગાવવાદીઓના કબજા હેઠળના પ્રદેશમાં શાંતિ જાળવી રાખવા માટે આ જરૂરી છે.
