અમેરિકાની સુપ્રીમ કોર્ટે શુક્રવારે ગર્ભપાત અંગેના બંધારણીય સંરક્ષણના નિર્ણયને રદ કર્યો છે. કોર્ટના આ નિર્ણયની અસર એ થશે કે અડધાથી વધુ રાજ્યોમાં ગર્ભપાત કાયદા પર પ્રતિબંધ લાગી જશે. સુપ્રીમ કોર્ટના આ નિર્ણયની હાલમાં આકરી ટીકા થઇ રહી છે.
અમેરિકાના લગભગ અડધા રાજ્યોમાં ગર્ભપાત પર પ્રતિબંધ લાગી જશે
અમેરિકાની સુપ્રીમ કોર્ટના એક નિર્ણયથી વિશ્વના આ સૌથી શક્તિશાળી દેશમાં બંધારણીય અધિકારોને લઈને ચર્ચા અને વિરોધ તેજ થઈ ગયા છે. અમેરિકાની સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે શુક્રવારે, 24 જૂનના રોજ આપેલા નિર્ણયમાં, ગર્ભપાતના બંધારણીય અધિકાર (US Abortion rights)ને ખતમ કરતા ઐતિહાસિક રો વિ. વેડ(Roe v Wade overturned) કેસમાં આપવામાં આવેલા નિર્ણયને પલટી દેવામાં આવ્યો છે. જે પછી અમેરિકામાં માનવાધિકાર માટે જાગૃત જનતા, એક્ટિવિસ્ટ અને રાજનેતા રસ્તા પર છે અને કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે, આ નિર્ણય અમેરિકન જીવનને બદલશે, દેશની રાજનીતિને નવી દિશા દેશે અને અમેરિકાના લગભગ અડધા રાજ્યોમાં ગર્ભપાત પર પ્રતિબંધ લાગી જશે.
અમેરિકામાં ગર્ભપાતના અધિકાર અંગે સુપ્રીમ કોર્ટે શું ચુકાદો આપ્યો છે? યુએસના કયા રાજ્યોમાં આ બદલાશે? આ ફેરફાર ક્યારે અમલમાં આવશે? શું રાષ્ટ્રપતિ બાઇડેનનું વહીવટીતંત્ર આને રોકી શકે છે? શું આ નિર્ણયે અમેરિકામાં ગર્ભનિરોધક, LGBTQ અધિકારો જેવા મુદ્દાઓ પર રૂઢિચુસ્ત નિર્ણયો માટે દરવાજો ખોલ્યો છે?
અમેરિકામાં ગર્ભપાતના અધિકાર પર સુપ્રીમ કોર્ટે શું ચુકાદો આપ્યો છે?
અમેરિકાના સુપ્રીમ કોર્ટના ડોબ્સ વિ. જેક્સન મહિલા આરોગ્ય સંગઠન નામના કેસમાં શુક્રવારે 6:3ની સર્વસંમતિથી ચુકાદો સંભળાવ્યો કે ગર્ભપાતનો કોઈ બંધારણીય અધિકાર નથી. આ નિર્ણય સુધી પહોંચવા માટે, સર્વોચ્ચ અદાલતની આ રૂઢિચુસ્ત-બહુમતી બેંચે ઐતિહાસિક Roe v Wade કેસમાં 1973ના ચુકાદાને ઉથલાવી દીધો, જેમાં કોર્ટે ગર્ભપાતનો અધિકાર બંધારણીય અધિકાર હોવાનું જણાવ્યું હતું.
Roe v Wade ના નિર્ણયને ઉલટાવવાની સાથે જ અમેરિકાના રાજ્યો ફરીથી ગર્ભપાત પર સંપૂર્ણ અથવા ગંભીર પ્રતિબંધ લાદશે. માનવાધિકાર એક્ટિવિસ્ટો માને છે કે તે અમેરિકન મહિલા સ્વતંત્રતા, સ્વ-નિર્ણય અને વ્યક્તિગત સ્વાયત્તતાની રાષ્ટ્રીય સમજને કાયમ માટે બદલી નાખશે.
કયા અમેરિકન સ્ટેટ્સમાં શું બદલાશે?
સુપ્રીમ કોર્ટના આ નિર્ણય બાદ અમેરિકાના આવા ઓછામાં ઓછા 26 પ્રતિબંધ તાત્કાલિક અથવા ટૂંક સમયમાં લાદવામાં આવી શકે છે. આનાથી અમેરિકાના મોટાભાગના દક્ષિણ અને મધ્યપશ્ચિમ રાજ્યોમાં ગર્ભપાત ગેરકાયદેસર બની જશે.
ગર્ભપાત કરાવવા માટે સેંકડો માઇલની મુસાફરી કરવી પડશે
આ રાજ્યોમાં ગર્ભવતી બનેલી મહિલાઓ અને અન્ય લોકોએ ગર્ભપાત કરાવવા માટે સેંકડો માઇલની મુસાફરી કરવી પડશે (બીજા રાજ્યમાં પહોંચવા માટે જ્યાં તે પ્રતિબંધિત નથી) અથવા સ્વ-દવા અથવા અન્ય માધ્યમથી ઘરે ગર્ભપાત કરાવવો પડશે. જોકે, યાદ રાખો કે યુ.એસ.માં ગર્ભપાત વિરોધી કાયદાઓ રાષ્ટ્રીય નથી. હવે અમેરિકાના કેટલાક રાજ્યોમાં તેના પર પ્રતિબંધ લાગશે તો ઘણા રાજ્યોમાં તેને કાયદાકીય સુરક્ષા મળી જશે. આનું કારણ એ છે કે સરકારમાં ડેમોક્રેટ્સ ધરાવતા કેટલાક રાજ્યો, જેમ કે કેલિફોર્નિયા અને ન્યૂયોર્ક, ગર્ભપાત અંગેના નિર્ણયો માટે પ્રજનન અધિકારોનો વિસ્તાર કર્યો છે.
ગર્ભપાત પરનો પ્રતિબંધ અમેરિકાને 1994 થી ગર્ભપાત અધિકારો પાછી ખેંચનાર ચાર દેશોમાંથી એક બનાવશે. આવો રૂઢિચુસ્ત નિર્ણય લેવા માટે અમેરિકા અત્યાર સુધીનો સૌથી ધનિક અને પ્રભાવશાળી દેશ છે.
આ ફેરફાર ક્યારે અમલમાં આવશે?
મોટાભાગના રાજ્યોમાં ટૂંક સમયમાં ગર્ભપાત પ્રતિબંધ લાગુ કરવામાં આવશે. ધ ગાર્ડિયન અહેવાલ અનુસાર, Roe v Wadeના ચુકાદાને ઉથલાવી દેવાથી તેર યુએસ રાજ્યોમાં ગર્ભપાત પર પ્રતિબંધ “ટ્રિગર” થયો છે. જોકે, તે ક્યારે અમલમાં આવશે તે અંગે રાજ્યો વચ્ચે કાયદાઓ અલગ-અલગ છે.
ઉદાહરણ તરીકે, યુ.એસ. લ્યુઇસિયાના રાજ્યમાં ટ્રિગર કાયદો છે જે તરત જ અમલમાં આવશે, જ્યારે ઇડાહોમાં ટ્રિગર પ્રતિબંધ છે જે 30 દિવસની અંદર અમલમાં આવશે. એવા પણ ઘણા રાજ્યો છે જ્યાં ગર્ભપાત પ્રતિબંધ Roe v Wade નિર્ણય પહેલા (1973 પહેલા) આવ્યો હતો, પરંતુ તે છેલ્લા પાંચ દાયકાથી અમલમાં ન હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે, હવે અમેરિકાના વિવિધ રાજ્યોના બંધારણ હેઠળ ગર્ભપાત પરના પ્રતિબંધને તે રાજ્યોની કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી શકે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે રાજ્યો પ્રતિબંધો લાગુ કરશે, વિરોધ આગામી દિવસો અથવા અઠવાડિયા સુધી વધુ તીવ્ર બનશે.
Roe v Wade ના નિર્ણયને ઉલટાવી દીધો
ઐતિહાસિક 1973 રો વિ. વેડ શાસને ગર્ભપાતના મહિલાના બંધારણીય અધિકારને માન્યતા આપી અને તેને દેશભરમાં કાયદેસર બનાવ્યો, રિપબ્લિકન અને ધાર્મિક રૂઢિચુસ્તોને નોંધપાત્ર વિજય અપાવ્યો કે જેઓ પ્રક્રિયાને મર્યાદિત અથવા પ્રતિબંધિત કરવા માંગતા હતા. અસર પરિવર્તનકારી હતી. બનવાનું વચન આપે છે. ગર્ભપાત અધિકારોને સમર્થન આપતી સંશોધન સંસ્થા ગટ્ટમેકર ઇન્સ્ટિટ્યૂટના જણાવ્યા અનુસાર, છવ્વીસ રાજ્યો કાં તો પ્રતિબંધ મૂકશે અથવા લગભગ તમામ ગર્ભપાત પર પ્રતિબંધ મૂકશે.
અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બાઇડેને કોર્ટના નિર્ણય પર પોતાની નારાજગી વ્યક્ત કરી છે. તેમણે કહ્યું કે, સુપ્રીમ કોર્ટે એક દુ:ખદ ભૂલ કરી છે અને તેની અસર એ થશે કે અમેરિકા 150 વર્ષ પાછળ ધકેલાઇ ગયું છે. કોર્ટે એવું કામ કર્યું છે જે પહેલા ક્યારેય નથી કર્યું. બંધારણીય અધિકાર છીનવી લેવો એ અમેરિકન નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારો છીનવી લેવા જેવું છે. તેમના મતે કોર્ટનો નિર્ણય આત્યંતિક વિચારની દુ:ખદ ભૂલનું પરિણામ છે.
સુપ્રીમ કોર્ટના આ નિર્ણયે અમેરિકાને દુનિયામાં બહારની વ્યક્તિ જાહેર કરી દીધી છે. મહત્વનું છે કે, અમેરિકામાં મહિલાઓને 15 સપ્તાહની પ્રેગ્નન્સી પછી ગર્ભપાત કરવાનો બંધારણીય અધિકાર આપવામાં આવ્યો હતો.
આ પણ વાંચો – નોર્વેની રાજધાની ઓસ્લોમાં શનિવારે મોડી રાત્રે થયું ફાયરિંગ, 2 લોકોના મોત, 10થી વધુ ઈજાગ્રસ્ત
