સુપ્રીમ કોર્ટનો મહત્વપૂર્ણ ચૂકાદો
એક મહત્વપૂર્ણ સમાચાર (news) અંતર્ગત કોર્ટે EWS એટલે કે ઇકોનોમિકલી વીકર સેક્શન બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો આર્થિક રીતે નબળા સવર્ણો માટે અનામત પર ઐતિહાસિક નિર્ણય આપ્યો છે. દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતે 10 ટકા અનામત અંગે મોદી સરકારના નિર્ણયને માન્ય ગણાવ્યો છે.બેન્ચે કહ્યું કે આ અનામત બંધારણના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો અને ભાવનાનું ઉલ્લંઘન કરતું નથી. હવે જ્યારે EWS અનામત પર કોઈ પ્રતિબંધ નથી, તો ચાલો જાણીએ કે 10% ક્વોટાના આ અનામતનો લાભ કોને મળી શકે છે અને તેના નિયમો શું છે.
2019માં બંધારણીય સુધારો કરી ક્વોટા લાગુ કર્યો હતો
જાન્યુઆરી 2019માં નરેન્દ્ર મોદી સરકારે 103મા બંધારણીય સુધારા હેઠળ EWS ક્વોટા લાગુ કર્યો હતો. સરકારે આ ક્વોટાને બંધારણની કલમ 15 અને 16ની કલમ 6માં ઉમેર્યો છે, જે નોકરી અને શિક્ષણમાં અનામત આપે છે.આ અંતર્ગત રાજ્ય સરકાર આર્થિક રીતે નબળા જનરલ કેટેગરી (EWS)ને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને નોકરીઓમાં 10 ટકા અનામત આપી શકે છે. ઉપરાંત કલમ 30(1) હેઠળ આવરી લેવામાં આવતી લઘુમતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સિવાય ખાનગી સંસ્થાઓ સહિતની કોઈપણ શૈક્ષણિક સંસ્થામાં આવી અનામત આપી શકાય છે.
કોને ફાયદો થઈ શકે છે ?
EWSનો અર્થ છે આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો માટે અનામત.આ અનામત માત્ર સામાન્ય વર્ગ એટલે કે સામાન્ય વર્ગના લોકો માટે છે.અન્ય શ્રેણીઓ જેમ કે OBC (27%), SC (15%), અને ST (7.5%) અનામત પહેલેથી જ છે. EWS આરક્ષણનો નિર્ણય તમારી અને તમારા પરિવારની વાર્ષિક આવક પર આધાર રાખે છે. આ આરક્ષણનો લાભ લેવા માટે કુટુંબની વાર્ષિક આવક રૂપિયા 8 લાખથી ઓછી હોવી જોઈએ. આવકના સ્ત્રોતોમાં માત્ર પગાર જ નહીં,પરંતુ કૃષિ, વ્યવસાય અને અન્ય વ્યવસાયોની આવકનો પણ સમાવેશ થાય છે.
200 ચો.મીટરથી વધુનો રહેણાંક ફ્લેટ ન હોવો જોઇએ
EWS આરક્ષણ હેઠળ, વ્યક્તિ પાસે 5 એકરથી ઓછી ખેતીની જમીન હોવી આવશ્યક છે. આ સિવાય 200 ચોરસ મીટરથી વધુનો રહેણાંક ફ્લેટ હોવો જોઈએ નહીં. અત્રે નોંધનીય છે કે 200 ચોરસ મીટરથી વધુ જમીનનો રહેણાંક ફ્લેટ નગરપાલિકા હેઠળ ન હોવો જોઈએ.
EWS આરક્ષણનો દાવો કેવી રીતે કરવો ?
EWS અનામત માટે યોગ્ય ઠરવા પર જો કે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને સરકારી નોકરીઓમાં અરજીઓ માટે વય મર્યાદામાં કોઈ છૂટછાટ નથી મળતી, પરંતુ ક્વોટામાંથી 10 ટકા અનામત ઉપલબ્ધ થાય છે. અનામતનો દાવો કરવા માટે અનામત માટે લાયકાત ધરાવતા વ્યક્તિ પાસે ‘આવક અને સંપત્તિ પ્રમાણપત્ર’ હોવું આવશ્યક છે.આ પ્રમાણપત્ર ફક્ત તહસીલદાર અથવા તેનાથી ઉપરના રેન્કના ગેઝેટેડ અધિકારીઓ દ્વારા જ આપવામાં આવે છે. આ પ્રમાણપત્રની માન્યતા એક વર્ષની છે. જે એક વર્ષ બાદ રિન્યૂ કરાવવાનું રહે છે