Manipur Violence: કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ મણિપુર હિંસા (Manipur Violence,) મુદ્દે હવે કડક કાર્યવાહી કરવાના મૂડમાં છે. ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે કહ્યું કે ગૃહ મંત્રાલય મણિપુરમાં જાતિના વિભાજનને દૂર કરવા માટે બને તેટલી વહેલી તકે મેઇતેઈ અને કુકી બંને સમુદાયો સાથે વાત કરશે. મણિપુરમાં સુરક્ષાની સ્થિતિની સમીક્ષા કરતા શાહે નિર્દેશ આપ્યો કે પૂર્વોત્તર રાજ્યમાં હિંસા ભડકાવનારાઓ સામે કાયદા મુજબ કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવે. ગૃહમંત્રીએ એમ પણ કહ્યું કે જો જરૂર પડશે તો કેન્દ્રીય દળોની તૈનાતી વધારવામાં આવશે. રાજ્યમાં શાંતિ અને સંવાદિતા પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે તેમને વ્યૂહાત્મક રીતે તૈનાત કરવા જોઈએ. શાહે જે રીતે મણિપુર હિંસા અંગે ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠક યોજી હતી તેને સંઘ પ્રમુખ મોહન ભાગવતના નિવેદન સાથે જોડવામાં આવી રહી છે.
શાહે મણિપુરને લઈને ખાસ પ્લાન બનાવ્યો
મોહન ભાગવતે 10 જૂને નાગપુરમાં મણિપુર પર ટિપ્પણી કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે મણિપુર છેલ્લા એક વર્ષથી શાંતિ સ્થાપવાની રાહ જોઈ રહ્યું છે. દસ વર્ષ પહેલાં મણિપુરમાં શાંતિ હતી. એવું લાગતું હતું કે ત્યાં ગન કલ્ચર ખતમ થઈ ગયું છે, પરંતુ રાજ્યમાં અચાનક હિંસા વધી ગઈ છે. મણિપુરની સ્થિતિને પ્રાથમિકતા પર ધ્યાનમાં લેવી પડશે. ભાગવતના આ નિવેદન બાદ હવે અમિત શાહે અધિકારીઓ સાથે ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠક યોજી હતી. આ દરમિયાન શાહે રાજ્યમાં હિંસાની વધુ ઘટનાઓ ન બને તે સુનિશ્ચિત કરવાનો નિર્દેશ પણ આપ્યો હતો. આટલું જ નહીં, ગૃહ મંત્રાલય મેઇતેઇ અને કુકી બંને જૂથો સાથે વાત કરશે, જેથી શક્ય તેટલી વહેલી તકે જાતિના વિભાજનને દૂર કરી શકાય. તેમણે મણિપુરના મુખ્ય સચિવને યોગ્ય આરોગ્ય અને શિક્ષણ સુવિધાઓ અને વિસ્થાપિત લોકોના પુનર્વસનની ખાતરી કરવા માટે પણ નિર્દેશ આપ્યો હતો.
Meitei અને Kuki બંને જૂથો સાથે વાતચીત
ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળની કેન્દ્ર સરકાર ઉત્તર-પૂર્વીય રાજ્યના તમામ નાગરિકોની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સંપૂર્ણ પ્રતિબદ્ધ છે. તેમણે ચાલી રહેલા વંશીય સંઘર્ષને ઉકેલવા માટે સંકલિત અભિગમના મહત્વની નોંધ લીધી. નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કેન્દ્ર સરકાર રાજ્યમાં સુરક્ષાની સ્થિતિને મજબૂત કરવા માટે મણિપુર સરકારને સક્રિયપણે સમર્થન આપી રહી છે. અમિત શાહે ભલે અધિકારીઓને પરિસ્થિતિને સંભાળવા માટે કડક સૂચના આપી હોય પરંતુ દરેકના મનમાં પ્રશ્ન એ છે કે મણિપુરમાં બે આદિવાસી સમુદાયો મેઇતેઈ અને કુકી વચ્ચેના વિવાદનું કારણ શું છે?
મીતેઈ અને કુકી વચ્ચે શું છે વિવાદ?
મણિપુરમાં માર્ચ 2023થી હિંસાનો સિલસિલો ચાલુ છે. આદિવાસી કુકીઓએ બહુમતી મેઇતેઇ સમુદાયને અનુસૂચિત જનજાતિનો દરજ્જો આપવાના વિરોધમાં રાજ્યના પહાડી જિલ્લાઓમાં એકતા કૂચ કરી. આ પછી ફાટી નીકળેલી હિંસા આવું સ્વરૂપ ધારણ કરશે એવું કોઈએ વિચાર્યું ન હતું. કુકી અને મીતેઈ સમુદાયના 220 થી વધુ લોકો અને સુરક્ષા કર્મચારીઓ માર્યા ગયા છે. મણિપુરમાં આદિવાસીઓ વચ્ચેનો સંઘર્ષ નવો નથી પરંતુ આ પહેલીવાર છે જ્યારે બે સમુદાયો વચ્ચે આટલી ઊંડી ખાઈ સર્જાઈ છે જે સતત વધી રહી છે. કુકી અને નાગા જાતિઓ મળીને મણિપુરની કુલ વસ્તીના લગભગ 40 ટકા (25% અને 15%) છે. બંને ખ્રિસ્તી છે અને આદિવાસી સ્થિતિ અને આર્થિક અનામતની સુવિધા ધરાવે છે. Meitei સમુદાય વસ્તીના 50 ટકા કરતા થોડો વધારે છે અને બહુમતી હિંદુ છે. Meitei વસ્તીના 8 ટકા મુસ્લિમ છે, જેને ‘Meitei Pangal’ કહેવામાં આવે છે. મણિપુરમાં મીતેઈ સમુદાયનું વર્ચસ્વ છે. આ સમુદાયના મોટાભાગના લોકો ઇમ્ફાલ ખીણમાં જ રહે છે.
કુકી સમાજ કેમ નારાજ છે?
નાગા અને કુકી આદિવાસી સમુદાયના 40 ટકા લોકો બાકીના પર્વતીય વિસ્તારોમાં રહે છે. વર્તમાન કાયદા અનુસાર, Meiteis પર્વતોની બહાર જમીન ખરીદી શકતા નથી. કુકી આદિવાસીઓને ડર છે કે મેઇતેઈને એસટીનો દરજ્જો આપ્યા બાદ તેમના માટે રોજગારીની તકો ઘટી જશે. તાજેતરના સંઘર્ષ પાછળ આ મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. નાગા અને કુકી બંને મળીને મેઇતેઈ સમાજનો વિરોધ કરે છે કારણ કે તેઓ માને છે કે પર્વતોમાં રહેતા હોવાને કારણે આર્થિક વિકાસ તેમના સુધી પહોંચતો નથી. મેદાનોમાં રહેતા મેઇતેઈને તમામ લાભો મળે છે.
મેઇતેઈ સમુદાયના ગુસ્સાનું કારણ શું છે?
Meiteis વસ્તીના 50 ટકા કરતાં થોડી વધારે છે પરંતુ વિધાનસભાની 60 ટકા બેઠકો તેમના માટે અનામત છે. તેથી, જ્યારે મણિપુર હાઈકોર્ટે અનુસૂચિત જનજાતિની શ્રેણીમાં મેઇતેઈ જાતિનો સમાવેશ કરવાનો આદેશ આપ્યો, ત્યારે આ સમુદાયો વચ્ચે ભયંકર સંઘર્ષ થયો. આ દરમિયાન મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યો હતો અને હાઈકોર્ટના નિર્ણય પર સવાલો ઉભા થયા હતા. જૂન 2023 માં, મણિપુર હાઈકોર્ટે તેના આદેશની ‘સમીક્ષા’ કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી. બીજી તરફ રાજ્યમાં કાયદો અને વ્યવસ્થાનો પ્રશ્ન પણ ગંભીર છે. આ જ કારણ છે કે રાજ્યના તમામ નાગરિકોની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ગૃહમંત્રી અમિત શાહે ખુદ અધિકારીઓને જરૂરી સૂચનાઓ આપી છે. તેમણે કુકી અને મેઇતેઈ બંને સમુદાયોના પ્રતિનિધિઓને એકસાથે લાવવા અને તેમની વચ્ચે અવિશ્વાસ પેદા કરતા મુદ્દાઓને ઉકેલવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો. તેની કેટલી અસર થશે તે જોવું રહ્યું.
આ પણ વાંચો—- ત્રીજી વખત પ્રધાનમંત્રી બન્યા બાદ PM મોદી પ્રથમ વખત પહોંચશે વારાણસી, ખેડૂતોને આપશે આ ખાસ ભેટ