ઈરાનથી ચીન જઈ રહેલા પ્લેનને મિનિટોમાં કરાયું એર સ્ક્રેમ્બલિંગ, જાણો એરફોર્સનું રોચક ઓપરેશન

બોમ્બ પ્લેન ભારતના એરસ્પેસમાં પ્રવેશ્યું છે…’, PAK તરફથી કોલ આવતા આજે  અને દિલ્હીમાં ભારે હલચલ મચી ગઈ હતી.  લાહોર એર ટ્રાફિક કંટ્રોલે દિલ્હી એર ટ્રાફિક કંટ્રોલને બોમ્બ વાળું આ વિમાન ઈરાનથી ભારતના હવાઈ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ્યું હતું તેની માહિતી આપી હતી. આ માહિતી મળતાની સાથે જ દિલ્હી એરપોર્ટ અને ભારતીય વાયુસેના એલર્ટ થઈ ગઈ હતી.  હાલમાં ઈરાનથી લઈને ભારત અને ચીન સુધી ખળભળાટ મચાવનાર ઈરાનના પ્લેન W581એ આખરે પોતાના ગંતવ્ય ગુઆંગઝૂમાં સુરક્ષિત લેન્ડ થઇ ચૂક્યું  છે. આ સાથે ઈરાન, પાકિસ્તાન, ભારત અને ચીનની સુરક્ષા એજન્સીઓએ રાહતનો શ્વાસ લીધો છે. ઈરાનની મહાન એરે એક નિવેદન જારી કરીને કહ્યું છે કે પ્લેન સમયસર ગુઆંગઝુ પહોંચી ગયું છે.

આજે ભારતીય સુરક્ષા એજન્સીઓને હવાઈ ક્ષેત્રમાંથી પસાર થઈ રહેલા આ ઈરાની વિમાનમાં બોમ્બ હોવાની જાણ થઈ, ત્યારે તેને એર સ્ક્રેમ્બલ દ્વારા આ પ્લેનને ચીન તરફ વાળવામાં આવ્યું. તે ઈરાની વિમાન દિલ્હીમાં ઉતરાણ કરવાની પરવાનગી માંગી રહ્યું હતું, પરંતુ જોખમને કારણે તેને પરવાનગી આપવામાં આવી ન હતી. ઈરાની વિમાનમાં બોમ્બ  હોવાના સમાચારથી થોડા સમય માટે ગભરાટ ફેલાયો હતો. જો કે ભારતીય એરસ્પેસમાં હોવાને કારણે સુરક્ષા એજન્સીઓ માત્ર એલર્ટ આપ્યું જો કે એરફોર્સે મોરચો સંભાળ્યો હતો. અને સુરક્ષિત રીતે તે પ્લેનને એર સ્ક્રેમ્બલિંગ કરવામાં આવ્યું આવો જાણીએ શું છે એર સ્ક્રેમ્બલિંગ.  

જો અચાનક દુશ્મને હુમલો કર્યો હોય અથવા અચાનક હુમલો થવાની સંભાવના હોય અથવા અન્ય કોઈ પ્રકારનો ખતરો ઉભો થયો હોય, તો વાયુસેના આવા વિમાનને જવાબ આપવા અથવા તેને રોકવા માટે  લડતી હોય છે. આનો સીધો અર્થ એ છે કે વાયુસેના તેના ફાઇટર પ્લેન સાથે મોરચે એકત્ર થાય છે. તે પહેલા તેણે ઝડપથી એરક્રાફ્ટ ક્રૂને તૈયાર કરીને શક્ય હોય ત્યાં સુધી ઉડાન ભરવાની હોય છે. પ્રક્રિયા જી-સુટ પહેરીને સૈન્ય પાઇલોટ્સ સાથે શરૂ થાય છે. પછી ફોનની રીંગ વાગે છે, સાયરન વાગે છે અને પાઇલોટ્સ તેમના હેલ્મેટ ઉતારે છે, એરક્રાફ્ટ તરફ દોડે છે, પછી કોકપીટમાં બેસીને તરત જ એન્જિન ચાલુ કરે છે અને ગ્રીન સિગ્નલ મળતાં જ ટેક ઓફ કરે છે. સરેરાશ, આ પ્રક્રિયામાં 4-5 મિનિટથી વધુ સમય લાગવો જોઈએ નહીં.

 

એર સ્ક્રેમ્બલિંગમાં શંકાસ્પદ એરક્રાફ્ટનો પ્રથમ પીછો કરવો, તેને ઘેરી લેવું અને સંજોગોના આધારે તેને ખાલી કરાવવા અથવા તેને નજીકની એર ફિલ્ડ પર લેન્ડ કરવા દબાણ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. આ દરમિયાન દુશ્મનના વિમાનથી સુરક્ષિત અંતર જાળવવું પડે છે જેથી તે પોતે હુમલાનો શિકાર ન બને. જો દુશ્મનનું વિમાન તમામ ચેતવણીઓ છતાં એરસ્પેસમાંથી ઉતરતું નથી અથવા બહાર નીકળતું નથી, તો તેને નીચે પાડવાનો નિર્ણય લેવામાં આવે છે. સુખોઈ-30MKI એ આજે આજ રીતે ઈરાની એરક્રાફ્ટને ઘેરી લેતી વખતે સ્ટાન્ડર્ડ ઓપરેટિંગ પ્રોસિજર (SOP) હેઠળ સુરક્ષિત અંતર જાળવી રાખ્યું હતું. જોકે, સુખોઈની ચેતવણી મુજબ ઈરાની વિમાને ભારતીય હવાઈ ક્ષેત્ર છોડી દીધું હતું.

ઈરાનની રાજધાની તેહરાનથી ચીનના ગુઆંગઝૂ જઈ રહેલા પેસેન્જર પ્લેનમાં બોમ્બ હોવાની માહિતી પર દિલ્હીની સુરક્ષા એજન્સીઓ એલર્ટ થઈ ગઈ હતી. તે સમયે ઈરાની વિમાન ભારતીય હવાઈ ક્ષેત્રમાં હતું. જ્યારે એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ ઓફ ઈન્ડિયાએ એરક્રાફ્ટને આ વાતની જાણ કરી તો પાઈલટે દિલ્હીમાં જ પ્લેન લેન્ડ કરવાની પરવાનગી માંગવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ તેને જયપુર જઈને ઉતરવાનું કહેવામાં આવ્યું. પરંતુ જ્યારે પાયલોટે દિલ્હીમાં જ લેન્ડિંગ કરવાનો આગ્રહ કર્યો ત્યારે ભારતીય વાયુસેનાએ તેના ગિયરને કડક કરી દીધું. પછી તેણે વિમાનને ચીન તરફ ફેરવ્યું. સૂત્રોએ જણાવ્યું કે પંજાબ અને જોધપુર એરબેઝ પરથી એરફોર્સ સ્ક્રેમ્બલિંગ થયું હતું. આ બંને એરબેઝ પરથી સુખોઈ-30MKIએ ઉડાન ભરી હતી. ત્યાં સુધી ઈરાનની સુરક્ષા એજન્સીઓએ ભારતનો સંપર્ક કરીને વિમાનમાં બોમ્બ હોવાની માહિતીને નજરઅંદાજ કરવા કહ્યું હતું. ત્યારપછી તેમના વિમાનને ભારતીય વિસ્તાર છોડવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.