Sanatan dharm-સનાતન ધર્મમાં પૂજા સમયે રક્ષા સૂત્ર, મૌલી અને કુંવરી સૂત્ર બાંધવાની પરંપરા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મૌલીને બાંધવાથી નકારાત્મકતા દૂર થાય છે. કેટલીક જગ્યાએ મૌલીને બદલે સફેદ રંગનો દોરો હાથ પર બાંધવામાં આવે છે. જ્યાં એક તરફ મૌલીના દોરાને કરબંધન,કલાવા પણ કહેવામાં આવે છે, તો બીજી તરફ સફેદ દોરાને કુંવરી સૂત્ર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. રક્ષા સૂત્ર અથવા મૌલી બાંધવું એ Sanatan dharmમાં વૈદિક પરંપરાનો એક ભાગ છે. યજ્ઞ દરમિયાન તેને બાંધવાની પરંપરા પહેલાથી જ છે, પરંતુ તેને સંકલ્પ સૂત્રની સાથે રક્ષણના દોર તરીકે બાંધવાનું કારણ છે અને પૌરાણિક જોડાણો પણ છે.
મૌલીનો અર્થ
મૌલીનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે ‘ટોપમોસ્ટ’. મૌલીનો અર્થ માથું પણ થાય છે. મૌલી કાંડા પર બંધાયેલ હોવાથી તેને કલાવા-કરબંધન પણ કહેવાય છે. મૌલી કાચા દોરા (સુટ) માંથી બનાવવામાં આવે છે, જેમાં મૂળભૂત રીતે 3 રંગીન દોરો હોય છે – લાલ, પીળો અને લીલો, પરંતુ કેટલીકવાર તે 5 દોરાઓથી પણ બને છે. જેમાં વાદળી અને સફેદ રંગ પણ હોય છે. 3 અને 5 નો અર્થ ક્યારેક ત્રિદેવનું નામ થાય છે તો ક્યારેક પંચદેવનું નામ. શાસ્ત્રો અનુસાર, પુરૂષો અને અપરિણીત છોકરીઓએ તેમના જમણા હાથ પર કાલવ બાંધવો જોઈએ, જ્યારે વિવાહિત મહિલાઓએ તેમના ડાબા હાથ પર કાલવ બાંધવો જોઈએ. તેનું વૈદિક નામ પણ ઉપર મણિબંધ છે. ભગવાન શંકરના મસ્તક પર ચંદ્ર બિરાજમાન છે, તેથી તેમને ચંદ્રમૌલી પણ કહેવામાં આવે છે.
રક્ષા સૂત્રનું મહત્વ
Sanatan dharmમાં એવું માનવામાં આવે છે કે રાક્ષસોના પરોપકારી રાજા, બાલીના અમરત્વ માટે, ભગવાન વામને તેમના કાંડા પર એક રક્ષણાત્મક દોરો બાંધ્યો હતો. તેને રક્ષાબંધનનું પ્રતીક પણ માનવામાં આવે છે. દેવી લક્ષ્મીએ પોતાના પતિની રક્ષા માટે રાજા બલિના હાથ પર આ બંધન બાંધ્યું હતું.
કુંવારી દોરો
કુંવાસી સૂત્ર એ સફેદ રંગનો દોરો છે. જો કે, તે આ રીતે પહેરવામાં આવતું નથી. વર્જિન ફોર્મ્યુલાને સૌપ્રથમ પીળા રંગના શુદ્ધ હળદરના પાણીમાં બોળવામાં આવે છે. ત્યારપછી મંત્રોનો પાઠ કરવામાં આવે છે. પછી તે પહેરવામાં આવે છે.
મૌલી રક્ષણ કરે છે
Sanatan dharmમાં મૌલીને કાંડા પર બાંધવાને કલાવા અથવા ઉપર મણિબંધ કહેવામાં આવે છે. હાથના પાયામાં 3 રેખાઓ હોય છે જેને મણિબંધ કહેવામાં આવે છે. મણિબંધ એ ભાગ્ય અને જીવનરેખાનું મૂળ સ્થાન પણ છે. આ મણિબંધોના નામ શિવ, વિષ્ણુ અને બ્રહ્મા છે. તેવી જ રીતે શક્તિ, લક્ષ્મી અને સરસ્વતીનો પણ અહીં વાસ હોવાનું માનવામાં આવે છે.
મૌલી બાંધવાના નિયમો
1- પરિણીત મહિલાઓ માટે ડાબા હાથ પર કાલવ બાંધવાનો નિયમ છે.
2- જે હાથ પર કાલવ બાંધવામાં આવે છે તેની મુઠ્ઠી બાંધવી જોઈએ.
3- બીજો હાથ માથા પર હોવો જોઈએ.
4- તમે જ્યાં પણ મૌલીને બાંધો છો ત્યાં હંમેશા એક વાતનું ધ્યાન રાખો કે આ દોરાને માત્ર 3 વાર જ વીંટાળવો જોઈએ.
5- શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે મૌલીને બાંધવાથી વ્યક્તિ બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ અને ત્રણ દેવીઓ-લક્ષ્મી, પાર્વતી અને સરસ્વતીના આશીર્વાદ મેળવે છે.
આ પણ વાંચો- Ujjain Temple: મહાકાલને મળ્યો ગરમીથી છુટકારો, ગર્ભગૃહમાં આ વિશેષ સુવિધા કરાઈ