ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ 2000 રૂપિયાની ગુલાબી નોટો (રૂ. 2000 ની નોટ) અંગે એક મોટું અપડેટ બહાર પાડ્યું છે જેને ચલણમાંથી બહાર કરી દેવામાં આવી છે. ચલણમાંથી બહાર કાઢ્યાના 9 મહિના પછી પણ હજારો કરોડ રૂપિયાની આ મોટી નોટો હજુ પણ બજારમાં મોજૂદ છે, જે હજુ સુધી પાછી આવી નથી. જો આપણે રિઝર્વ બેંક દ્વારા જારી કરાયેલા લેટેસ્ટ ડેટા પર નજર કરીએ તો બજારમાં હાજર આ નોટોની કુલ કિંમત 8,897 કરોડ રૂપિયા છે. આ સાથે RBI એ આ મોટી નોટો પર પ્રતિબંધ લગાવવાના ફાયદા પણ ગણાવ્યા છે.
આ છે જનતા પાસેની બાકીની નોટોનો ડેટા…
પીટીઆઈ અનુસાર, RBIએ કહ્યું છે કે 31 જાન્યુઆરી, 2024 સુધીમાં 2,000 રૂપિયાની લગભગ 97.5 ટકા નોટો બેંકિંગ સિસ્ટમમાં પાછી આવી ગઈ હતી. આ પછી, જનતા પાસે માત્ર 2.5 ટકા નોટો બચી છે, જે હજુ સુધી RBI ની બેંકિંગ ઓફિસ અથવા પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા પાછી જમા કરવામાં આવી નથી. આ નોટોની કિંમત 8,897 કરોડ રૂપિયા છે. નોંધનીય છે કે ગયા વર્ષે જ્યારે રિઝર્વ બેન્કે રૂ. 2,000 નું ડિમોનેટાઇઝેશન કર્યું હતું, ત્યારે 19 મે, 2023 ના રોજ કારોબારના અંતે ચલણમાં રૂ. 2,000 ની બેન્ક નોટોનું કુલ મૂલ્ય રૂ. 3.56 લાખ કરોડ હતું.
એક મહિનામાં રૂ. 433 કરોડ પરત આવ્યા
રૂ. 2000ની નોટો ચલણમાંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યા બાદ, RBI એ 23 મે 2023 થી લોકોને આ નોટો પરત કરવાની સુવિધા આપી હતી, જેની સમયમર્યાદા 30 સપ્ટેમ્બર 2023 નક્કી કરવામાં આવી હતી. પરંતુ આ તારીખ સુધી પણ બજારમાં મોટી સંખ્યામાં ગુલાબી નોટો હાજર હતી, જેના કારણે સેન્ટ્રલ બેંકે નોટો પાછી ખેંચવાની સમયમર્યાદા વધારીને 7 ઓક્ટોબર કરી હતી. આ સમયમર્યાદા પૂરી થયા બાદ RBIએ ફરીથી રાહત આપી અને કેટલાક ફેરફારો સાથે 8 ઓક્ટોબરથી RBI ની 19 ઓફિસો દ્વારા લોકોને નોટો પાછી ખેંચવાની પ્રક્રિયા ચાલુ રાખી. આ ઉપરાંત પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા પણ આ કામ કરવાની સુવિધા આપવામાં આવી હતી. તમને જણાવી દઈએ કે 29 ડિસેમ્બર 2023ના રોજ બજારમાં હાજર 2000 રૂપિયાની નોટોની સંખ્યા 9,330 કરોડ રૂપિયા હતી.
19 મે 2023 ના રોજ રૂ. 2000 ની નોટ પાછી ખેંચવાની જાહેરતા કરવામાં આવી…
નવેમ્બર 2016 માં સેન્ટ્રલ બેંક દ્વારા ક્લીન નોટ પોલિસી હેઠળ રૂ. 2,000 મૂલ્યની બેન્ક નોટો રજૂ કરવામાં આવી હતી, જ્યારે મોદી સરકારે (PM નરેન્દ્ર મોદી સરકાર) રૂ. 5,00 અને રૂ. 1,000 ની નોટો ચલણમાં બંધ કરી દીધી હતી . આ પછી, પર્યાપ્ત માત્રામાં અન્ય મૂલ્યોની બેંક નોટો ઉપલબ્ધ થયા પછી, 2,000 રૂપિયાની બેંક નોટો રજૂ કરવાનો ઉદ્દેશ્ય સિદ્ધ થયો. RBIના જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષ 2018-19 માં 2000 રૂપિયાની નોટનું પ્રિન્ટિંગ બંધ કરવામાં આવ્યું હતું. ક્લીન નોટ પોલિસી હેઠળ, સેન્ટ્રલ બેંકે 19 મે 2023 ના રોજ દેશમાં ચલણમાં રહેલી આ સૌથી વધુ કિંમતની રૂ. 2000 ની નોટ પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરી હતી.
ડિમોનેટાઇઝેશનના ફાયદા શું હતા?
2000 રૂપિયાની નોટો વિશે નવીનતમ ડેટા રજૂ કરતી વખતે, RBI એ આ નિર્ણયના ફાયદા વિશે પણ માહિતી આપી. સેન્ટ્રલ બેંકના જણાવ્યા અનુસાર, 2000 રૂપિયાની મોટી નોટોને સર્ક્યુલેશનમાંથી હટાવવાનો મોટો ફાયદો એ થયો કે જાન્યુઆરીમાં કોમર્શિયલ બેંકોમાં જમા રકમમાં બે આંકડાનો વધારો નોંધાયો છે. રિઝર્વ કરન્સી (RM) ની વૃદ્ધિ 9 ફેબ્રુઆરી, 2024 ના રોજ ઘટીને 5.8 ટકા થઈ, જે એક વર્ષ અગાઉ 11.2 ટકા હતી.
આ પણ વાંચો : Mann Ki Baat: પ્રધાનમંત્રીએ કરી ‘મન કી બાત’, નારી અને યુવાને કરી ખાસ વાત
ગુજરાત ફર્સ્ટ તમને સમાચારોથી હંમેશા અવગત રાખશે
ગુજરાતની નંબર 1 ગુજરાતી ન્યૂઝ ચેનલ એટલે ગુજરાત ફર્સ્ટ (Gujarat First) – જે ગુજરાતીઓને દરેક સમાચારમાં રાખે છે આગળ. ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, ઇલેક્શન, બિઝનેસ, સ્પોર્ટ્સ, મનોરંજન સહિતના દરેક સમાચાર વાંચો ગુજરાત ફર્સ્ટ પર. હવે દરેક સમાચાર આંગળીના ટેરવે આપના મોબાઈલમા, ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ Android અને iOS એપ. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ