આ મહિને એવી બે ઘટનાઓ બની, જેના પછી એ ચર્ચાએ જોર પકડ્યું કે કેન્દ્રની નરેન્દ્ર મોદી સરકાર પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (PoK)ને પાછું મેળવવા માટે આંતરિક રીતે કેટલીક નક્કર નીતિઓ બનાવી રહી છે. સૌ પ્રથમ, કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે સંસદમાં જમ્મુ અને કાશ્મીર સંબંધિત બે બિલ રજૂ કર્યા – જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ (સુધારા) બિલ, 2023 અને જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન (સુધારા) બિલ, 2023, જે પસાર થઈ ગયા. આ બિલ પર ચર્ચા દરમિયાન અમિત શાહે કહ્યું કે પીઓકે માટે 24 સીટો અનામત રાખવામાં આવી છે.
પીઓકેને લઈને લોકોની આકાંક્ષાઓ
અમિત શાહે કહ્યું કે બીજી મોટી વાત એ છે કે PoK ભારતનું અભિન્ન અંગ છે અને તેના પર અમારા વલણમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. દરમિયાન, સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેન્ચે જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 નાબૂદ કરવાના નિર્ણયને યોગ્ય ઠેરવ્યો અને તેને યથાવત રાખ્યો. આ પછી પીઓકેને લઈને લોકોની આકાંક્ષાઓ ફરી વધવા લાગી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આવતા વર્ષે સપ્ટેમ્બર સુધીમાં ચૂંટણી કરાવવાનું કહ્યું છે.
પીઓકેને પાછા લેવા માટે કેટલાક પગલાં લઈ શકે
કલમ 370 નાબુદ થયા પછી, રાજકીય નિષ્ણાતો આગાહી કરે છે કે મોદી સરકાર નજીકના ભવિષ્યમાં પીઓકેને પાછા લેવા માટે કેટલાક પગલાં લઈ શકે છે. સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ અને ઉત્તર આર્મી કમાન્ડર લેફ્ટનન્ટ જનરલ ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદીએ તાજેતરમાં કહ્યું છે કે સેના પીઓકેને પાછું લેવા માટે તૈયાર છે.
PoK શું છે?
પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (PoK), જેને પાકિસ્તાન કથિત રીતે આઝાદ કાશ્મીર કહે છે, તે 1947 થી ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે હંમેશા સળગતો મુદ્દો રહ્યો છે. પીઓકે ઐતિહાસિક રીતે જમ્મુ અને કાશ્મીરના અગાઉના રજવાડાનો એક ભાગ હતો. 1947 માં ભારતના ભાગલા પછી તરત જ, જમ્મુ અને કાશ્મીરના મહારાજા હરિ સિંહે જમ્મુ અને કાશ્મીરને ભારતીય સંઘમાં સામેલ કરીને વિલયના સાધન પર હસ્તાક્ષર કર્યા. તેથી, PoK કાયદાકીય રીતે ભારતનો અભિન્ન અંગ છે. ઑક્ટોબર 1947માં પાકિસ્તાની સેના દ્વારા આદિવાસીઓના આક્રમણ અને ગેરકાયદેસર કબજા દ્વારા આ વિસ્તાર પર કબજો કરવામાં આવ્યો હતો અને ત્યારથી આ વિસ્તાર પાકિસ્તાનના નિયંત્રણમાં છે.
આઝાદ કાશ્મીર અને ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાનનો પણ સમાવેશ
પીઓકેમાં કહેવાતા આઝાદ કાશ્મીર અને ગિલગિટ-બાલ્ટિસ્તાનનો પણ સમાવેશ થાય છે. ટ્રાન્સ કારાકોરમ ટ્રેક્ટ, જેમાં બાલ્ટિસ્તાનના શાક્સગામ અને ગિલગિટના રાસ્કમનો સમાવેશ થાય છે, જેને પાકિસ્તાને 1963માં ચીનને સોંપ્યું હતું, તે પણ PoKનો ભાગ છે. બદલામાં ચીને કારાકોરમ હાઈવેના નિર્માણમાં પાકિસ્તાનને મદદ કરવાનું વચન આપ્યું હતું.
PoK માટે 24 બેઠકો અનામત રાખવાનો અર્થ શું છે?
જમ્મુ-કાશ્મીરના વિભાજન પહેલા વિધાનસભાની કુલ 111 બેઠકો હતી. તેમાં કાશ્મીર વિભાગની 46, જમ્મુની 37 અને લદ્દાખની ચાર બેઠકોનો સમાવેશ થાય છે. પીઓકે માટે 24 બેઠકો અનામત રાખવામાં આવી હતી. ઓગસ્ટ 2019 માં કલમ 370 નાબૂદ કર્યા પછી અને લદ્દાખને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવ્યા પછી, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં 107 વિધાનસભા બેઠકો બાકી હતી.
પીઓકે અંગે સરકારની લાંબા ગાળાની વ્યૂહરચના
હવે નવા સીમાંકન મુજબ, જમ્મુ વિભાગમાં છ બેઠકો અને કાશ્મીર ખીણમાં વધુ એક બેઠકો વધારવામાં આવી છે. આ સાથે જ જમ્મુ-કાશ્મીરની કુલ વિધાનસભા સીટો હવે 90 થઈ ગઈ છે. પીઓકેની 24 સીટોને તેમાં સામેલ કરવામાં આવી નથી. તે સ્પષ્ટ છે કે સરકારે આ બેઠકો ખાલી રાખવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ પીઓકે અંગે સરકારની લાંબા ગાળાની વ્યૂહરચના અને પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. તેનો અર્થ એ છે કે જ્યાં સુધી PoK પર પાકિસ્તાનનો કબજો ખતમ નહીં થાય ત્યાં સુધી તે બેઠકો ખાલી રહેશે અને PoK માટે આરક્ષિત રહેશે.
આ પણ વાંચો—-સંસદમાં ઘૂસણખોરી મામલે વધુ એક શખ્સની એન્ટ્રી! માસ્ટરમાઇન્ડ લલિતની મદદ કરનારો આ શખ્સ આવ્યો સામે