બસંતીની ‘ધન્નો’ હોય કે હમ આપકે હૈ કૌનનો ‘ટફી’ હોય, જ્યારે પણ ફિલ્મોમાં પ્રાણીઓનો પાત્ર તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે ત્યારે મોટાભાગની ફિલ્મો હિટ થઈ જાય છે. ગોલમાલમાં મિથુન ચક્રવર્તીના પાત્રને કરડનાર ‘ફેસબુક’ (બોક્સર બ્રીડનો કૂતરો) હોય કે અક્ષય કુમારની ‘એન્ટરટેઈનમેન્ટ’ (ગોલ્ડન રીટ્રીવર બ્રીડનો કૂતરો) હોય, ભલે તે પ્રાણી હોય, સ્ક્રીન પર તેને મળતો પ્રેમ ક્યારેય ઓછો નથી હોતો. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ પ્રાણીઓ ફિલ્મોમાં કેવી રીતે જોવા મળે છે? શું તેઓ ઓડિશન પણ આપે છે? આ પ્રાણીઓની પસંદગીમાં કોની મદદ લેવામાં આવે છે? ચાલો જાણીએ કે ફિલ્મોમાં ભાગ લેનારા આ પ્રાણીઓ કેવી રીતે સાઇન કરવામાં આવે છે?
શંકર ઐયર
હવે ફિલ્મોમાં ખિસકોલી તેમજ કેટલાક જંગલી પ્રાણીઓનો ઉપયોગ સખત પ્રતિબંધિત છે. પરંતુ આ પહેલા શંકર ઐયર ફિલ્મો માટે ઘણા જંગલી પ્રાણીઓ સપ્લાય કરતા હતા. સામાન્ય રીતે આપણે ઘોડા, કૂતરા અને સિંહની તાલીમ વિશે સાંભળ્યું હશે, પરંતુ કેટલાક દાયકાઓ પહેલાં શંકર ઐયરે ખિસકોલીને પણ તાલીમ આપી હતી. વિધુ વિનોદ ચોપરાની ફિલ્મ ‘પરિંદે’માં વપરાતા કબૂતરો હોય કે પદ્માવતના ‘ઘોડા’ હોય, શંકર ઐયરે ફિલ્મો માટે ઘણા પ્રાણીઓ પૂરા પાડ્યા છે. મુંબઈથી દોઢ કલાકના અંતરે બદલાપુરમાં શંકરનું ફાર્મ છે. શૂટિંગ દરમિયાન, તે દરેક સમયે તેના પ્રાણીઓ સાથે હોય છે અને તે ધ્યાન રાખે છે કે શૂટિંગ દરમિયાન તેના પ્રાણીઓને કોઈપણ પ્રકારના તણાવનો સામનો કરવો ન પડે અને તેઓ સુરક્ષિત રહે.
અયુબ ખાન
‘એનિમલ ગુરુકુલ’ના માલિક અયુબ ખાન બોલિવૂડના સૌથી મોટા પ્રાણી સપ્લાયર છે. અયુબ ખાને મુંબઈના ગોરેગાંવમાં પોતાનું ગુરુકુળ બનાવ્યું છે. જેમાં કૂતરાથી લઈને ગધેડા, ઘોડા, પોપટની અનેક પ્રજાતિઓ સુધીના અનેક પ્રાણીઓનો સમાવેશ થાય છે. ગોલમાલનું ‘ફેસબુક’ પણ અયુબ ખાનના ગુરુકુળનું છે. રોહિત શેટ્ટીની ફિલ્મોની સાથે મહેન્દ્ર સિંહ ધોની, KGF ફેમ યશ જેવા ઘણા સ્ટાર્સ સાથે અયુબ ખાનના પ્રાણીઓ પણ શૂટ કરવામાં આવ્યા છે.
નાસિર
અક્ષય કુમારની ફિલ્મ રક્ષાબંધન માટે નાસિરના કૂતરાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. આ પ્રાણી સપ્લાયરની ચોથી પેઢી, જે શ્રી નાસીર તરીકે પ્રખ્યાત છે, તે આ વ્યવસાયમાં છે. શ્રી નાસિર કહે છે કે તેમના દાદા અને પરદાદા પાકીઝા, કોહિનૂર જેવી ઘણી ફિલ્મોમાં સાપ અને મંગૂસ જેવા જંગલી પ્રાણીઓને સપ્લાય કરતા હતા. તેણે દિલીપ કુમાર અને રાજ કપૂરની ફિલ્મો માટે પ્રાણીઓ સપ્લાય કર્યા છે.
પ્રાણીઓ કેવી રીતે પસંદ કરવામાં આવે છે?
સૌ પ્રથમ, જ્યારે પ્રોડક્શન દ્વારા પ્રાણી સપ્લાયરનો સંપર્ક કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેઓ તેમના પ્રાણીનો વિડિયો શૂટ કરે છે અને તેને પ્રોડક્શન ટીમને મોકલે છે. જો તે આ ઓડિશનમાં સિલેક્ટ થઈ જાય તો આગળનું કામ શરૂ કરવામાં આવે. આ પ્રાણીઓની પ્રતિ દિવસની ફી 5000 રૂપિયાથી શરૂ થાય છે અને 25000 રૂપિયા સુધી જાય છે. મોટા પ્રાણીઓ માટે 50,000 રૂપિયા સુધીની ફી લેવામાં આવે છે. ખરેખર, આ પ્રાણીઓને એકસાથે રાખવા માટે, પ્રાણી સપ્લાયરને વન વિભાગની પરવાનગી લેવી પડે છે.
ફિલ્મોમાં દિવસે દિવસે CGI ઇફેક્ટના વધતા જતા ઉપયોગને કારણે પશુ સપ્લાયર્સનું કામ ઘટી ગયું છે. સરકાર દ્વારા મોટાભાગના મુંગા પ્રાણીઓના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ લાદવામાં આવ્યો છે. આ જ કારણ છે કે ઘણા એનિમલ સપ્લાયરોએ હવે ડોગ ટ્રેનિંગ અને એનિમલ બ્રીડિંગનો બિઝનેસ શરૂ કર્યો છે.
આ પણ વાંચો – Cyclone: દક્ષિણ ભારતના તટીય વિસ્તારમાં ચક્રવાત માયચોંગનો ખતરો