સહારા ઈન્ડિયા ગ્રુપના પ્રેસિડેન્ટ સુબ્રત રોયનું મંગળવારે 75 વર્ષની વયે નિધન થયું છે. તેમણે મુંબઈમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા. તેઓ લાંબા સમયથી બીમાર હતા.
સહારા પરિવારના વડા સુબ્રત રોય લાંબા સમયથી ગંભીર બીમારીથી પીડાતા હતા. તેમની મુંબઈની ખાનગી હોસ્પિટલમાં સારવાર ચાલી રહી હતી. બુધવારે તેમના પાર્થિવ દેહને લખનૌના સહારા શહેરમાં લાવવામાં આવશે, જ્યાં તેમને શ્રદ્ધાંજલિ આપવામાં આવશે.
સુબ્રત રોયનો જન્મ 10 જૂન, 1948ના રોજ બિહારના અરરિયા જિલ્લામાં થયો હતો. તે વ્યવસાયમાં એક જાણીતું નામ હતું જેમણે એક વિશાળ સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું હતું જે અન્ય ક્ષેત્રોની વચ્ચે ફાઇનાન્સ, રિયલ એસ્ટેટ, મીડિયા અને હોસ્પિટાલિટીનું હતું. સુબ્રત રોયે 1978માં સહારા ઈન્ડિયા પરિવાર ગ્રુપની સ્થાપના કરી હતી.સહારા, જેનો હિન્દીમાં અર્થ થાય છે, રિક્ષાચાલકો, કપડા ધોનારા અને ટાયર રિપેર કરનારાઓ પાસેથી દરરોજ 20 રૂપિયાની નાની રકમ એકઠી કરે છે. સહારા ભારતીય હોકી ટીમને પણ સ્પોન્સર કરે છે અને ફોર્મ્યુલા વન રેસિંગ ટીમ ફોર્સ ઈન્ડિયામાં હિસ્સો ધરાવે છે.
સુબ્રત રોયની યાત્રા ગોરખપુરથી શરૂ થઈ હતી
સુબ્રત રોયની સફર ગોરખપુરની સરકારી ટેકનિકલ સંસ્થામાંથી મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગના અભ્યાસ સાથે શરૂ થઈ હતી. 1976 માં, તેમણે સંઘર્ષ કરતી ચિટ ફંડ કંપની સહારા ફાઇનાન્સને હસ્તગત કરતા પહેલા ગોરખપુરમાં વ્યવસાયમાં પ્રવેશ કર્યો. 1978 સુધીમાં, તેમણે તેને સહારા ઈન્ડિયા પરિવારમાં પરિવર્તિત કર્યું, જે આગળ જતાં ભારતના સૌથી મોટા બિઝનેસ જૂથોમાંનું એક બની ગયું.
1992 માં હિન્દી ભાષાનું અખબાર રાષ્ટ્રીય સહારા શરૂ કર્યું હતું
રોયના નેતૃત્વ હેઠળ, સહારાએ અનેક વ્યવસાયોમાં વિસ્તરણ કર્યું. જૂથે 1992 માં હિન્દી ભાષાનું અખબાર રાષ્ટ્રીય સહારા શરૂ કર્યું, 1990 ના દાયકાના અંતમાં પૂણે નજીક મહત્વાકાંક્ષી એમ્બી વેલી સિટી પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો, અને સહારા ટીવી સાથે ટેલિવિઝન ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો, જેનું નામ પાછળથી સહારા વન રાખવામાં આવ્યું. 2000 ના દાયકામાં, સહારાએ લંડનની ગ્રોસવેનર હાઉસ હોટેલ અને ન્યુ યોર્ક સિટીની પ્લાઝા હોટેલ જેવી પ્રતિષ્ઠિત મિલકતોના સંપાદન સાથે આંતરરાષ્ટ્રીય હેડલાઇન્સ બનાવી.
સહારા ઇન્ડિયા પરિવારને એક સમયે ટાઇમ મેગેઝિન દ્વારા અંદાજે 12 લાખ કર્મચારીઓ સાથે ભારતીય રેલ્વે પછી ભારતમાં બીજા સૌથી મોટા રોજગારદાતા તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી. ગ્રૂપે 9 કરોડથી વધુ રોકાણકારો હોવાનો દાવો કર્યો હતો, જે ભારતીય પરિવારોના નોંધપાત્ર હિસ્સાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.
સુબ્રત રોયની વર્ષ 2014માં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી
બિઝનેસના ક્ષેત્રમાં પોતાનો પ્રભાવ સ્થાપિત કરનાર રોયને કાયદાકીય પડકારોનો પણ સામનો કરવો પડ્યો હતો. 2014 માં, ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (સેબી) સાથેના વિવાદના સંબંધમાં કોર્ટમાં હાજર રહેવામાં નિષ્ફળ રહેવા બદલ તેમની અટકાયતનો આદેશ આપ્યો હતો. આનાથી લાંબી કાનૂની લડાઈ થઈ, જેમાં રોયે તિહાર જેલમાં સમય વિતાવ્યો અને બાદમાં તેને પેરોલ પર છોડવામાં આવ્યો.વાસ્તવમાં, આ સમગ્ર મામલો સહારાના રોકાણકારોને અબજો રૂપિયા પરત કરવાની સેબીની માંગનો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે આ માટે સહારા-સેબી રિફંડ એકાઉન્ટ પણ સ્થાપિત કર્યું છે.
વ્યવસાયમાં યોગદાન માટે ઘણા પુરસ્કારો
રોયની કાનૂની મુશ્કેલીઓનો બિઝનેસ જગતમાં તેમના યોગદાન પર કોઈ અસર પડી ન હતી. તેણીએ અસંખ્ય પુરસ્કારો અને સન્માનો પ્રાપ્ત કર્યા છે, જેમાં યુનિવર્સિટી ઓફ ઈસ્ટ લંડન તરફથી બિઝનેસ લીડરશીપમાં માનદ ડોક્ટરેટ અને લંડનમાં પાવરબ્રાન્ડ્સ હોલ ઓફ ફેમ એવોર્ડ્સમાં બિઝનેસ આઈકોન ઓફ ધ યર એવોર્ડનો સમાવેશ થાય છે. ઈન્ડિયા ટુડેની ભારતના સૌથી શક્તિશાળી લોકોની યાદીમાં નિયમિતપણે તેમનો સમાવેશ થતો હતો.
આ પણ વાંચો –RAYMOND ના માલિક ગૌતમ સિંઘાનિયા પત્નીથી અલગ થયા, 32 વર્ષ પછી છૂટાછેડા… કહ્યું- ‘આ દિવાળી પહેલા જેવી નથી’