Bhishma Pitamah દ્રૌપદીના વસ્ત્રાહરણ વખતે ભીષ્મ કેમ ચૂપ હતા ? ભીષ્મના મૌન માટે ઘણા કારણો આપવામાં આવ્યા છે
મહાભારતમાં ભીષ્મ પિતામહને ખૂબ જ આદરણીય માનવામાં આવે છે પરંતુ જ્યારે પણ મહાભારતમાં દ્રૌપદીનો ઉલ્લેખ આવે છે ત્યારે ભીષ્મ વિશે કહેવામાં આવે છે કે . કેટલાક લોકોનું માનવું છે કે ભીષ્મ દ્રૌપદીને પસંદ કરતા ન હતા, તેથી દ્રૌપદી પર થતા અત્યાચાર જોઈને પણ ભીષ્મ ચૂપ રહ્યા, પરંતુ તેનું કારણ વેદ વ્યાસ દ્વારા લખાયેલ મહાભારતમાં પણ જણાવવામાં આવ્યું છે. બાણશય્યા પર પડેલા ભીષ્મે પોતે જ દ્રૌપદીને કારણ જણાવ્યું.
દ્રૌપદીએ બાણશય્યા પર સૂતેલા ભીષ્મને પૂછ્યું
મહાભારતના મહાકાવ્ય અનુસાર Bhishma Parvaમાં જ્યારે ભીષ્મ પિતામહ કુરુક્ષેત્રના યુદ્ધના મેદાનમાં બાણશય્યા પર સૂતેલા હતા ત્યારે દ્રૌપદી હાથ જોડીને ભીષ્મ પાસે આવી અને કહ્યું –
“આદરણીય પિતામહ જી! તમને આ હાલતમાં જોઈને મને ખૂબ જ દુઃખ થાય છે. મેં ક્યારેય વિચાર્યું પણ ન હતું. કે તમારે આ પરિસ્થિતિમાંથી પસાર થવું પડશે પરંતુ તમારા મનમાં એક પ્રશ્ન છે કે જો તમે મારા અપમાન સમયે ચૂપ ન રહ્યા હોત તો તે દિવસે કોઈએ ચૂપ રહેવું પડ્યું ન હોત.”
આ પછી દ્રૌપદીએ ભીષ્મને કારણ પૂછ્યું અને કહ્યું, “દાદાજી! તમે દુર્યોધન અને દુશાસન દ્વારા થતો અન્યાય કેમ બંધ ન કર્યો? તમે તમારી પુત્રવધૂનું અપમાન કેમ થવા દીધું? તેના વિચ્છેદ થતા રહ્યા અને તમે ચૂપ રહ્યા? ” આજે તમારે જવાબ આપવો પડશે.”
આ કારણથી દ્રૌપદીનું અપહરણ કરતી વખતે ભીષ્મ મૌન હતા
દ્રૌપદીના પ્રશ્નોના જવાબ સાંભળીને ભીષ્મની આંખો આંસુઓથી ભરાઈ ગઈ. ભીષ્મનું મન પસ્તાવાથી ભરાઈ ગયું. ભીષ્મે તૂટેલા સ્વરે કહ્યું – “મને ખબર હતી કે એક દિવસ મને ચોક્કસ આ પ્રશ્ન પૂછવામાં આવશે. મને આનો ખ્યાલ હતો. સાંભળ! દ્રૌપદી! આજે હું તને સત્ય કહું છું કે દુર્યોધને આટલો મોટો અપરાધ આચર્યો જોઈને કેમ? તેમ છતાં હું મૌન હતો?”
ભીષ્મે (Bhishma Pitamah)દ્રૌપદીને કહ્યું હતું કે ‘જ્યારે હું કૌરવોના રાજદરબારમાં હતો. હું સિંહાસન સાથે જોડાયેલ હતો.હું દુર્યોધનનું અન્ન ખાતો હતો. દુર્યોધન પાપકર્મોમાં રચ્યો પચ્યો રહેતો હતો. આ કારણથી હું દુર્યોધનના આધીન બની ગયો હતો. હું ઈચ્છવા છતાં કંઈ બોલી શક્યો નહિ. બીજી વાત એ છે કે આપણે જે પણ વ્યક્તિનો ખોરાક ખાઈએ છીએ, તેની અસર આપણા મન પર કોઈને કોઈ રીતે થાય છે. મારી સાથે પણ કંઈક આવું જ થયું છે.”
મૃત્યુ પહેલા ભીષ્મે દ્રૌપદીને સત્ય કેમ કહ્યું? (Bhishma Parva)
Bhishma Pitamah નો જવાબ સાંભળીને દ્રૌપદીને ખૂબ જ આશ્ચર્ય થયું. ભીષ્મના આ જવાબથી દ્રૌપદી સંતુષ્ટ ન થઈ, પણ ભીષ્મની રાજા પ્રત્યેની ભક્તિ સમજીને તેણે તેમને પ્રણામ કર્યા. આ પછી ભીષ્મે દ્રૌપદીને કહ્યું કે તે આજે આ સત્ય કેમ કહી રહી છે ? છેલ્લી વખત પહેલા. ભીષ્મે દ્રૌપદીને કહ્યું – “દ્રૌપદી! હું મારા મૃત્યુ પહેલા આ વાત કહીને જ આ સંસાર છોડી ગયો હોત, પરંતુ હું થોડો સમય રાહ જોઈ રહ્યો હતો, જેથી હું દેવાથી મુક્ત થઈ શકું અને આ સત્ય કહી શકું. અર્જુનના બાણોથી મારું શરીર વીંધાઈ ગયું. દુર્યોધનના ભોજનથી બનેલું મારું લોહી વહી ગયું છે, એટલે હવે હું દુર્યોધનના અન્નરૂણમાંથી મુક્ત થયો છું. “
ભીષ્મનું સત્ય કળિયુગની ઘટનાઓ સાથે જોડાયેલું છે.
મહાભારતમાં ભીષ્મને જ્ઞાની માનવામાં આવે છે. ભીષ્મ સારી રીતે જાણતા હતા કે કળિયુગ આવવાનો છે. આ કારણથી મહાભારતની ઘટનાઓ અહીં જ ખતમ નહીં થાય પરંતુ કેટલીક ખરાબ ઘટનાઓ મોટા પાયે વધતી જશે. કુરુક્ષેત્રમાં જે લોહિયાળ યુદ્ધ થયું તેની અસર યુગો સુધી લોકો પર રહેશે. ખરાબ લોકોમાં નકારાત્મકતા વધુ રહેશે.
વર્તમાન સમયમાં પણ આવું જ જોવા મળી રહ્યું છે. ભાઈઓ દુશ્મન બની રહ્યા છે, સ્ત્રીઓનું અપમાન થઈ રહ્યું છે અને લોકો સત્યનો સાથ નથી આપતા.
શું સ્ત્રીના સન્માન કરતાં ભોજનની ફરજ વધારે છે?
મહાભારતમાં જે રીતે Bhishma Pitamahએ દુર્યોધન જેવા ખરાબ વ્યક્તિત્વવાળા વ્યક્તિ પાસેથી ભોજન લઈને મૌન જાળવી રાખ્યું હતું. વર્તમાન સમયમાં પણ આપણે એવું જ જોઈએ છીએ. આજે પણ જો સારા માણસો ખરાબ લોકો માટે કામ કરે છે અને તેમના દ્વારા આપવામાં આવેલ ભોજન લે છે, તો તેમના પર ખોરાક આપવાની જવાબદારી બને છે. આ કારણથી ભોજન કરનાર વ્યક્તિ ખરાબ લોકોનો વિરોધ કરવા સક્ષમ નથી, ભલે તે લોકો ખોટું કરે. આ કારણથી કહેવાય છે કે ખરાબ કાર્યો કરનારા લોકોનું ક્યારેય ભોજન ન કરવું જોઈએ અને ન તો આવા લોકોનું સમર્થન કરવું જોઈએ. ક્યાંક ભીષ્મનું સત્ય પણ વર્તમાન સમયનું સત્ય બની રહ્યું છે.
Bhishma Pitamahએ દ્રૌપદીના વસ્ત્રો ઉતારવાની ઘૃણાસ્પદ ઘટના અટકાવવી જોઈતી હતી. અન્નનું કર્તવ્ય નિભાવવું એ સ્ત્રીના સન્માનથી મોટું ન હોઈ શકે.
આ પણ વાંચો- A festival of worship-ચાતુર્માસ અહં થી અર્હમ તરફ ગતિ